Niedawno wydany dokument UEFA podsumowuje aktualne zalecenia żywienia opracowane przez ekspertów dla zawodowych piłkarzy i juniorów, a nawet sędziów. Ten obszerny dokument opisuje wiele aspektów żywienia w sporcie zawodowym, m.in. odrębności diety w dniu meczów i treningów oraz okresów rehabilitacji, specyfikę żywienia w podróży i krajach o odrębnych tradycjach kulinarnych, dostosowywanie diety do składu ciała czy zastosowanie suplementów. Poniżej kilka kluczowych informacji, jakie eksperci UEFA przedstawili w części o suplementacji.
Za ogólne wytyczne UEFA przyjmuje konsensus Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, jednak czyni pewne uwagi związane ze specyfiką piłki nożnej.
UEFA zaleca, aby w pierwszej kolejności starać się dostarczać niezbędne składniki diety z posiłkami, a suplementy dobierać w razie szczególnego zapotrzebowania ocenianego na bazie indywidualnego stanu gracza. Powinno się monitorować stosowanie suplementów diety i prowadzić suplementację pod nadzorem drużynowego dietetyka i lekarza, wyłącznie przez czas niezbędny do wyrównania zapotrzebowania. Należy też dbać o to, by nutraceutyki były dostarczane całej drużynie przez wiarygodnego dostawcę.
Do najczęstszych mikroelementów diety niezbędnych w suplementacji autorzy zaliczają witaminę D, wapń i żelazo. Może też być konieczne dostarczanie preparatów z wieloma witaminami i minerałami, najczęściej w sytuacji ograniczeń dietetycznych zawodnika. Pozostałe obejmują:
- produkty dostarczające makroskładników żywieniowych, np. w celu wsparcia energetycznego lub regeneracji (np. produkty kaloryczne, elektrolitowe, białkowe, zastępniki posiłku);
- kofeinę – stosowana jest w celu poprawy wytrzymałości, kontroli motorycznej i funkcji poznawczych, zdolności do powtarzanych sprintów;
- kreatynę – która poprawia wyniki treningu, siłę mięśniową, zdolność do powtarzanych sprintów wysokiej intensywności i może wspierać funkcje ośrodkowego układu nerwowego;
- białko – przede wszystkim w okresie rehabilitacji pourazowej, bogate w leucynę, podawane w ciągu dnia i przed snem w dawce przynajmniej 1,6 g/kg (do rozważenia tu jest też kolagen z witaminą C);
- beta-alaninę – która może poprawiać efekty treningów i zdolność do wysiłku o dużej intensywności;
- azotany – które mogą poprawiać wytrzymałość i efektywność wysiłków. Reakcja na suplementację tego nutraceutyku jest prawdopodobnie kwestią wysoce indywidualną.
Dokument UEFA zwraca też uwagę, że osoby nadzorujące suplementację powinny zapoznać się z ewentualnymi skutkami niepożądanymi podawanych substancji czynnych i umieć je rozpoznać u zawodnika. Choć większość wymienianych w dokumencie suplementów została za bezpieczne, przy przewlekłym stosowaniu konieczne będzie uważne monitorowanie ich działania, zwłaszcza dotyczy to żelaza, które w nadmiernych dawkach może ujawnić skutki uboczne. Zawsze też trzeba analizować skład podawanych preparatów, pamiętając o kontrolach antydopingowych i ich skutkach.
Na podstawie
Collins J, Maughan RJ, Gleeson M, Bilsborough J, Jeukendrup A, Morton JP, Phillips SM, Armstrong L, Burke LM, Close GL, Duffield R, Larson-Meyer E, Louis J, Medina D, Meyer F, Rollo I, Sundgot-Borgen J, Wall BT, Boullosa B, Dupont G, Lizarraga A, Res P, Bizzini M, Castagna C, Cowie CM, D’Hooghe M, Geyer H, Meyer T, Papadimitriou N, Vouillamoz M, McCall A. UEFA expert group statement on nutrition in elite football. Current evidence to inform practical recommendations and guide future research. Br J Sports Med. 2020 Oct 23:bjsports-2019-101961. doi: 10.1136/bjsports-2019-101961. Epub ahead of print. PMID: 33097528.
integmed.pl 