Odleżyny wymagają odżywienia

Odleżyny – częsty problem obłożnie chorych, ich rodzin, lekarzy, szpitali i systemów ochrony zdrowia na całym świecie – biorą się nie tylko z przewlekającego się ucisku w danym miejscu, ale i z niewłaściwego żywienia – podkreślają autorzy nowej pracy przeglądowej poświęconego niedoborom dietetycznym związanym z odleżynami. 

Liczne badania wskazują, że pokaźny odsetek chorych z odleżynami cierpi z niedożywienia, które jest istotnym czynnikiem ryzyka – gdy już dojdzie do takich stanów jak 5-10 proc. utrata wagi czy hipoalbuminemia (niedobór we krwi białek odpowiadających za transport licznych substancji między różnymi organami), zwiększa się ryzyko nie tylko pojawienia się odleżyn, ale i przedwczesnego zgonu, zwłaszcza starszych osób.

Autorzy zwracają uwagę, że rozpoznawanie niedożywienia u osób obłożnie chorych powinno być priorytetem. Niedożywienie powoduje niekorzystne zmiany w układzie immunologicznym, zahamowanie syntezy macierzy tkanki łącznej i jej osłabienie, ponadto sama przewlekła rana, jaką jest odleżyna, często zakażona, jeszcze przyczynia się do tych zaburzeń, odwodnienia i nasilenia katabolizmu.

Nie znamy może idealnej proporcji składników diety w odleżynach, ale wiadomo, że kilka jest niezwykle ważnych. Są to:

• białko – chorzy tracą je nie tylko w procesach katabolicznych, ale i z przesiękiem z rany; suplementacja białka u pacjentów z grupy ryzyka zmniejsza o jedną czwartą pojawienia się odleżyn, a gdy się już pojawią, białko jest też najważniejszym składnikiem budulcowym koniecznym do  wygojenia się rany – u chorych z odleżynami podaż białka powinna wynosić od 1,25 g/kg do nawet 2 g/kg, zależnie od ciężkości stanu klinicznego;
• odpowiednia podaż kalorii w postaci węglowodanów – zwłaszcza u starszych osób potrafi przyspieszyć wyleczenie;
• odpowiednia ilość tłuszczów, niezbędnych do wytworzenia ścian komórkowych;
• prawdopodobnie potrzebne są antyoksydanty z uwagi na zwiększoną generację wolnych rodników w obrębie niedokrwionych ran;
• uzupełnianie niedoborów cynku, metal ten bowiem jest niezbędny do syntezy białek; nie należy jednak przekraczać 40 mg dziennie i stosować dłużej niż do momentu wyrównania niedoborów, gdyż nadmiar cynku działa odwrotnie do zamierzeń
• uzupełnianie niedoborów witamin A, C i E, na które w przypadku odleżyn zapotrzebowanie jest zwiększone;
• u chorych w szczególnie ciężkim stanie – do możliwego wykorzystania pozostaje jeszcze arginina, glutamina i β-hydroksy-β-metylomaślan;
• i przede wszystkim – nawodnienie. Bez odpowiedniego nawodnienia nie będzie optymalnego dopływu krwi do rany, dobrego tempa procesów naprawczych ani metabolizmu komórkowego. Na nawodnienie lekarze powinni zwrócić szczególną uwagę, bo problem nie jest bynajmniej prosty i wymaga uwzględnienia licznych czynników: przez ranę odleżynową następuje utrata wody; materace przeciwodleżynowe często wywołują reakcję w postaci nadmiernej potliwości; zaś chory może mieć niewydolność serca lub nerek, co niestety ogranicza możliwe do przyjęcia ilości płynów.

Źródło

Indian J Crit Care Med. 2018 Apr;22(4):283-289. Pressure Ulcer and Nutrition. Saghaleini SH, Dehghan K, Shadvar K, Sanaie S, Mahmoodpoor A, Ostadi Z.