U chorych z zaburzeniem metabolizmu węglowodanów korzystne może być dołączenie do metforminy (która aktualnie jest w cukrzycy typu 2 lekiem pierwszego rzutu) probiotyków. 

Takie sugestie przyniosło badanie przeprowadzone przez lekarzy z kliniki chorób wewnętrznych szpitala uniwersyteckiego w Antalii (Turcja). Uczestnikami było 156 chorych z rozpoznaniem cukrzycy typu 2 lub stanu przedcukrzycowego. Przydzielono ich losowo do grupy otrzymującej metforminę albo metforminę w połączeniu z probiotykiem Bifidobacterium animalis subsp. lactis. Terapia trwała 3 miesiące. 

Stwierdzono, że:

  • w grupie leczenia skojarzonego istotnie więcej pacjentów przestrzegało zaleceń terapeutycznych (90 wobec 70 proc.);
  • w grupie otrzymującej wyłącznie metforminę  istotnie większy odsetek pacjentów omijał niektóre dawki leku po 15 dniach terapii; 
  • chorzy otrzymujący probiotyki rzadziej zgłaszali działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego, jak bóle, luźne stolce i wzdęcia;
  • grupa ta uzyskała także lepsze wartości HbA1c, ważnego parametru pozwalającego ocenić stopień kontroli glikemii w ostatnich 3 miesiącach. 

Wszystkie te zjawiska prawdopodobnie się łączą: jeśli probiotyki łagodzą działania niepożądane leku przeciwcukrzycowego, chorzy będą mniej skłonni rezygnować z niektórych dawek metforminy, co poprawia przestrzeganie zaleceń terapeutycznych i wiąże się z lepszymi wynikami leczenia, w tym poprawą metabolizmu węglowodanów (bo lek ma szanse zadziałać tylko wtedy, gdy jest przyjmowany). 

Metformina należy do podstawowych leków stosowanych w zaburzeniach metabolizmu węglowodanów. Zmniejsza glikemię dzięki nasileniu działania insuliny w tkankach oraz zwiększaniu strat energii w komórkach (przez co nasila się wychwytywanie glukozy z krwi). Ostatnio postuluje się, że metformina działa także za pośrednictwem mikroflory jelitowej (ma stymulować wzrost bakterii wytwarzających aktywne biologicznie, krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe). Stosowanie tego leku ograniczają jednak częste działania uboczne, głównie ze strony przewodu pokarmowego. 

Zastosowany w badaniu Bifidobacterium lactis jest probiotykiem, który korzystnie wpływa na insulinooporność i metabolizm węglowodanów i tłuszczów, co obserwowano w badaniach z udziałem ludzi. Jego wykorzystanie może mieć więc dwojakie działanie: poprawę metabolizmu oraz poprawę czynności przewodu pokarmowego. To ostatnie wydaje się łagodzić działania uboczne metforminy. Połączenie takie może się więc uzupełniać i być przydatne u osób z cukrzycą typu 2 lub stanem przedcukrzycowym.

Metformina ma także zdolność wygaszania przewlekłego stanu zapalnego i redukcji tłuszczu obładowującego komórki wątroby, przyczynia się też do zmniejszenia masy ciała – a więc aktywny  probiotyk ułatwiający jej regularnie przyjmowanie  będzie przyczyniał się do korzyści terapeutycznych. 

Na podstawie

Şahin K, Şahintürk Y, Köker G, Özçelik Köker G, Bostan F, Kök M, Uyar S, Çekin AH. Metformin with Versus without Concomitant Probiotic Therapy in Newly Diagnosed Patients with Type 2 Diabetes or Prediabetes: A Comparative Analysis in Relation to Glycemic Control, Gastrointestinal Side Effects, and Treatment Compliance. Turk J Gastroenterol. 2022 Sep 13. doi: 10.5152/tjg.2022.211063. Epub ahead of print. PMID: 36098362.