Analiza danych z badania klinicznego AMATERASU przyniosła bardzo interesujące wnioski. Otóż uzupełnienie leczenia o suplementację witaminy D o mniej więcej dwie trzecie zredukowało zgony i wznowy choroby nowotworowej w porównaniu z placebo w pewnej szczególnej grupie chorych. 

Badanie kliniczne AMATERASU miało charakter randomizowany, z grupą kontrolną otrzymującą placebo. Brało w nim udział przeszło 400 chorych z nowotworem przewodu pokarmowego (różnych odcinków, od raka przełyku aż do raka odbytnicy) w stadiach I-III. Suplementację witaminy D (w dawce 2000 j.) włączano po chirurgicznym usunięciu ogniska nowotworowego. 

Celem omawianej tu analizy było sprawdzenie, jak suplementacja witaminy D wpłynie na przeżycie pacjentów w zależności od poziomu białka PD-L1 w ich krwi. Białko to może być wytwarzane przez komórki nowotworowe w dużych ilościach i pozwala im „wymknąć” się reakcji układu odpornościowego. Obrazowo można powiedzieć, że komórki odpornościowe mają mechanizm kontrolny, który nie pozwala im atakować komórek posiadających na powierzchni białko PD-L1. Zablokowanie tego białka za pomocą przeciwciał wykorzystywane jest już w terapii nowotworów, autorzy badania AMATERASU postanowili natomiast sprawdzić, czy można wpłynąć na jego ekspresję za pomocą suplementacji witaminy D – ponieważ geny kodujące to białko wydają się być regulowane przez tę witaminę (działanie witaminy D polega na regulacji ekspresji licznych genów w jądrze komórkowym). 

Okazało się, że witamina D w różny sposób wpływała na stężenie białka PD-L1 we krwi, zależnie od poziomu wyjściowego. Jednak u chorych z najwyższymi poziomami PD-L1 (a więc z grupy zwiększonego ryzyka zarówno wznowy, jak i śmierci) zmniejszała jego poziom, czemu towarzyszyły spektakularne, przeszło 60 proc. redukcje częstości zgonów i wznów choroby nowotworowej. 

To działanie witaminy D wymaga z pewnością dalszej eksploracji w kolejnych badaniach i rodzi nadzieję na możliwość wykorzystywania suplementacji witaminy D w w przyszłości w protokołach onkologicznych, taki jest też wniosek autorów analizy. 

Białko PD-L1 oznacza się w Polsce w guzach nowotworowych w ramach specjalistycznej diagnostyki onkologicznej, pomaga to podjąć decyzję o ewentualnym zastosowaniu immunoterapii. 

Na podstawie

Morita M, Okuyama M, Akutsu T, Ohdaira H, Suzuki Y, Urashima M. Vitamin D Supplementation Regulates Postoperative Serum Levels of PD-L1 in Patients with Digestive Tract Cancer and Improves Survivals in the Highest Quintile of PD-L1: A Post Hoc Analysis of the AMATERASU Randomized Controlled Trial. Nutrients. 2021 Jun 9;13(6):1987. doi: 10.3390/nu13061987. PMID: 34207794; PMCID: PMC8228230.