Większość odmian ostrej papryki to ten sam gatunek Capsicum annum. Jej odmiany hodowane na różnych kontynentach noszą najróżniejsze nazwy: cayenne, chili, jalapeño, habanero, pimiento… 

Ostra papryka była obecna w medycynie ludowej Ameryki Południowej, a jej działanie wiąże się z bogactwem biologicznie aktywnych związków – głównie kapsaicyny nadającej papryce ostrość, choć nie tylko – znajdziemy w niej minerały, witaminę C i E, prowitaminę A, karotenoidy, polifenole, przy czym ilość poszczególnych rodzajów związków zależy nie tylko od warunków uprawy, ale – co ważne – od momentu zbioru owoców (skład chemiczny papryki zmienia się wraz z procesem dojrzewania, bo pewne związki aktywne przekształcają się w inne). 

Z działań biologicznych papryki najistotniejsze są:

  • działanie odchudzające – tu główną rolę wydaje się grać kapsaicyna, która hamuje wchłanianie tłuszczu, blokuje jego gromadzenie się w różnych komórkach i wspomaga uwalnianie tłuszczu z komórek tłuszczowych, osłabia głód, za to wzmaga uczucie sytości i zwiększa spoczynkowe zużycie energii (m.in. aktywując brunatną tkankę tłuszczową; są nawet obserwacje, że kapsaicyna z ostrej papryki powoduje przemianę części białej tkanki tłuszczowej – czyli magazynującej tłuszcz – w jej odmianę brunatną, czyli spalającą tłuszcz);
  • poprawa metabolizmu – ostra papryka korzystnie wpływa na poziom insuliny, co nie tylko przyczynia się do chudnięcia, ale i może wspomagać leczenie cukrzycy i zapobieganie chorobom układu krążenia;
  • działanie antyoksydacyjne – wraz z dojrzewaniem papryki pojawia się w niej coraz więcej polifenoli o takich właściwościach – w badaniach na zwierzętach obserwowano nawet, że polifenole papryki poszerzają naczynia krwionośne, przez co przyczyniają się do obniżenia ciśnienia tętniczego i ochrony serca i naczyń;
  • działanie przeciwdrobnoustrojowe (przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwpasożytnicze) – pojawiają się nawet opinie, że paprykę można użyć jako źródło nowych substancji dla zabezpieczania żywności przed psuciem;
  • działanie przeciwbólowe (maści z kapsaicyną stosuje się w leczeniu bólu neuropatycznego, np. w przebiegu neuropatii cukrzycowej czy w neuralgii popółpaścowej);
  • działanie na pęcherz moczowy – kapsaicyna okazała się usprawniać motorykę pęcherza moczowego; 
  • działanie antynowotworowe – zachodzące na wielu szlakach sygnałowych i prowadzące do zatrzymania rozwoju nowotworów; kapsaicyna ułatwia też działanie pewnych leków antynowotworowych. Mimo to toczą się dyskusje, czy nadmiar ostrej papryki w diecie nie przyczynia się do rozwoju niektórych nowotworów (zwłaszcza przewodu pokarmowego), co stwierdzano w niektórych badaniach obserwacyjnych – nie pozwalają one jednak na wysnuwanie jednoznacznych wniosków, więc to zagadnienie jest wciąż kontrowersyjne. 

W papryce kryje się spory potencjał, który dostrzegają też autorzy omawianej pracy – w podsumowaniu przewidują, że w niedalekiej przyszłości pojawią się nowe produkty prozdrowotne na bazie tego produktu, i to zarówno nutraceutyki, jak i leki. 

Na podstawie

Hernández-Pérez T, Gómez-García MDR, Valverde ME, Paredes-López O. Capsicum annuum (hot pepper): An ancient Latin-American crop with outstanding bioactive compounds and nutraceutical potential. A review. Compr Rev Food Sci Food Saf. 2020 Nov;19(6):2972-2993. doi: 10.1111/1541-4337.12634. Epub 2020 Sep 27. PMID: 33337034.