Naukowcy z czterech ośrodków medycznych w USA dokonali przeglądu badań klinicznych, które oceniały skuteczność różnych nutraceutyków w chorobach zapalnych jelit. Swoje wnioski formułują nawet w szerszym kontekście, uwzględniają bowiem inne choroby autoimmunologiczne, takie jak łuszczyca i łuszczycowe zapalenie stawów oraz reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). 

Autorzy wychodzą z założenia, że wspólnym ogniwem patofizjologicznym wspomnianych chorób jest dysbioza, czyli zaburzony skład mikrobiomu jelitowego. Łączy się on z nieprawidłowymi reakcjami układu immunologicznego, w tym autoagresją. Nic dziwnego więc, że suplementy wpływające na florę jelitową, dołączane do standardowej terapii, mogą łagodzić przebieg chorób o podłożu immunologicznym. 

Z przeglądu wynika, że skuteczne mogą być:

  • probiotyki 
    • w zaostrzeniach wrzodziejącego zapalenia jelit obserwowano skuteczność preparatu złożonego zawierającego bifidobakterie (B. longum, B. breve, B. infantis), szczepy Lactobacillus (L. acidophilus, L. bulgaricus, L. plantarum, L. paracasei) oraz Streptococcus thermophilus; mniej spójne, choć nadal zachęcające, są wyniki badań nad wydłużaniem remisji obu chorób zapalnych jelit (tj. choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelit)
    • w RZS dobre wyniki obserwowano, stosując szczepy Bacillus coagulans oraz Lactobacillus casei 
    • w łuszczycy korzystnie na przebieg choroby wpływały w badaniach klinicznych Bifidobacterium infantis, Bifidobacterium longum, Bifidobacterium lactis, Lactobacillus rhamnosus;
  • prebiotyki – w kontekście chorób zapalnych jelit obserwowano skuteczność diety bogatobłonnikowej, zwłaszcza bogatej we fruktooligosacharydy, oraz suplementacji inuliny (w chorobach zapalnych jelit trzeba odróżniać stadium zaostrzenia i remisji – w pierwszym unika się błonnika nierozpuszczalnego, który będzie drażnił uszkodzoną błonę śluzową, natomiast dozwolony jest błonnik rozpuszczalny; w drugim stadium można spożywać oba rodzaje błonnika);
  • kwasy omega-3 
    • rybie kwasy omega-3 mogą wydłużać remisję choroby Leśniowskiego-Crohna (dostępne dane nie są jednoznaczne)
    • wydają się natomiast skuteczne po dołączeniu do standardowego leczenia w łagodzeniu przebiegu chorób zapalnych stawów (w RZS i łuszczycowym zapaleniu stawów) – pozwala to podejrzewać, że mogą być skuteczne również w zapaleniu stawów towarzyszącym chorobie zapalnej jelit (wcale nie tak rzadkie powikłanie!);
  • witamina D – udowodniony jest związek między niedoborem witaminy D a procesami zapalnymi, co skłania do wykorzystywania suplementacji witaminy D w chorobach o takim podłożu; badań interwencyjnych nad skutecznością suplementacji przeprowadzono niewiele – na razie wydaje się, że suplementacja taka jest potrzebna, ale wciąż nie jest znana optymalna dawka, droga podania i czas trwania suplementacji, które wiązałyby się z najlepszymi wynikami klinicznymi;
  • kurkumina – mimo że wyniki badań nie są spójne, obserwowano skuteczność suplementacji kurkuminy dołączonej do mesalaminy we wrzodziejącym zapaleniu jelit czy do standardowego leczenia w RZS; dane laboratoryjne sugerują, że może być też skuteczna w łuszczycy. Tu także nie są wciąż znane optymalne dawki sposób podania i czas trwania suplementacji (a dotychczasowe wyniki leczenia wydają się zależne od dawki kurkuminy, co nie jest niczym zaskakującym). 

Na podstawie

Jadhav P, Jiang Y, Jarr K, Layton C, Ashouri JF, Sinha SR. Efficacy of Dietary Supplements in Inflammatory Bowel Disease and Related Autoimmune Diseases. Nutrients. 2020 Jul 20;12(7):2156. doi: 10.3390/nu12072156. PMID: 32698454; PMCID: PMC7400845.