Modrzewie, zwłaszcza amerykański (Larix laricina) i zachodni (Larix occidentalis) są źródłem arabinogalaktanu, który jest wielkocząsteczkowym rozgałęzionym wielocukrem (hemicelulozą) o właściwościach immunomodulujących. 

Arabinogalaktany nie są wyłączną domeną modrzewi, można je znaleźć i w codziennym pożywieniu (por, marchew, rzodkiew, pomidor, kukurydza), i w roślinach leczniczych (jeżówka, arcydzięgiel, kurkuma). Jednak w świecie roślinnym najczęściej występują w postaci związanej z białkami (proteoglikany) – natomiast te uzyskiwane z modrzewi są w postaci czystej [1]. Arabinogalaktan jest uznawany za frakcję błonnika z uwagi na budowę chemiczną i odporność na trawienie. Ma w związku z tym właściwości prebiotyczne. 

Nazwa „arabinogalaktan” pochodzi od dwóch cukrów, które są podstawowymi monomerami całego polimeru (czyli „cegiełkami” tworzącymi ten wielocukier): arabinozy i galaktozy. 

Wpływ arabinogalaktanu na układ immunologiczny

Nie wiemy, w jakim dokładnie mechanizmie arabinogalaktan wpływa na układ immunologiczny, wyniki badań sugerują, że może stymulować wydzielanie cytokin (TNFα) i zmieniać proporcje poszczególnych rodzajów białych krwinek (wzrost supresorowych limfocytów T CD8+ i monocytów). 

W badaniach eksperymentalnych wykazano, że stymulacja arabinogalaktanem:

  • zwiększa właściwości żerne makrofagów;
  • nasila cytotoksyczność limfocytów NK (czyli poprawia ich zdolność do spontanicznego zabijania komórek nowotworowych lub zakażonych wirusem), prawdopodobnie dzięki stymulacji wytwarzania interferonu gamma [2];
  • zwiększa ilość białych krwinek w krążeniu.

Po trafieniu do jelita grubego arabinogalaktan jest 

  • metabolizowany przez bifidobakterie i pałeczki kwasu mlekowego, z wytworzeniem krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych – te zaś regulują czynność leukocytów (wpływając na wydzielanie cytokin prozapalnych, eikozanoidów i chemokin);
  • wchłaniany w całości przez komórki M i przekazywany do komórek dendrytycznych, które go tną i wystawiają w postaci antygenów stymulujących limfocyty Th. Podejrzewa się, że dzięki podobieństwu cząsteczek powstałych z arabinogalaktanu do antygenów bakteryjnych układ odpornościowy jest utrzymywany „w stałej gotowości” przeciwbakteryjnej (limfocyty Th2 dzięki temu stale stymulują limfocyty B do wytwarzania przeciwciał). Potwierdzałyby to opisane dalej wyniki badań klinicznych ze szczepionką przeciw pneumokokom. 

Działanie antynowotworowe arabinogalaktanu

W badaniach na zwierzętach wykazano, że arabinogalaktan powstrzymuje przerzuty nowotworów do wątroby, co wiązano z blokowaniem receptorów lektynowych na hepatocytach [3, 4].

Badania kliniczne

Badania kliniczne wskazują, że suplementacja 4,5 g arabinogalaktanu przez 3 miesiące może zmniejszać ryzyko przeziębień o ok. 20%, jednak kosztem silniejszej odpowiedzi immunologicznej – ci, którzy mimo suplementacji zachorowali, doświadczali cięższych objawów (obrzęk, gorączka, ból) w pierwszych dniach infekcji [5]. 

O stymulacji układu odpornościowego przez arabinogalaktan świadczą wyniki randomizowanych badań klinicznych z grupą kontrolną, w których arabinogalaktan nasilał produkcję dwóch typów przeciwciał IgG po szczepieniu poliwalentną szczepionką na pneumokoki oraz przeciwciał przeciwko tężcowi. Nie wzmacniał natomiast odpowiedzi na szczepienie przeciwko grypie [6, 7]. 

W badaniu pacjentów z chorobą zapalną jelit suplementacja arabinogalaktanu, pałeczek kwasu mlekowego (Lactobacillus) i colostrum skutkowała poprawą stanu klinicznego u 2/3-3/4 pacjentów i całkowitym ustąpieniem objawów u 1/4 [8].

Piśmiennictwo

  1. Nutr Metab (Lond). 2016 Apr 12;13:28. Does Larch Arabinogalactan Enhance Immune Function? A Review of Mechanistic and Clinical Trials. Carine Dion, Eric Chappuis, Christophe Ripoll 
  2. Hauer J, Anderer FA. Mechanism of stimulation of human natural killer cytotoxicity by arabinogalactan from Larix occidentalis. Cancer Immunol Immunother 1993;36:237-244.
  3. Beuth J, Ko HL, Oette K, et al. Inhibition of liver metastasis in mice by blocking hepatocyte lectins with arabinogalactan infusions and D-galactose. J Cancer Res Clin Oncol 1987;113:51-55.
  4. Beuth J, Ko HL, Schirrmacher V, et al. Inhibition of liver tumor cell colonization in two animal tumor models by lectin blocking with D-galactose or arabinogalactan. Clin Exp Metastasis 1988;6:115-120.
  5. Riede L, Grube B, Gruenwald J. Larch arabinogalactan effects on reducing incidence of upper respiratory infections. Curr Med Res Opin. 2013;29(3):251–8. 
  6. Udani JK, Singh BB, Barrett ML, Singh VJ. Proprietary arabinogalactan extract increases antibody response to the pneumonia vaccine: a randomized, double-blind, placebo-controlled, pilot study in healthy volunteers. Nutr J. 2010;9:32.
  7. Udani JK. Immunomodulatory effects of ResistAid: a randomized, double-blind, placebo-controlled, multidose study. J Am Coll Nutr. 2013;32(5):331–8
  8. Nutrients. 2020 Jun 7;12(6):E1706. Lactobacilli Supplemented With Larch Arabinogalactan and Colostrum Stimulates an Immune Response Towards Peripheral NK Activation and Gut Tolerance. Tsvetelina Velikova et al.