Starzenie się naczyń żylnych, w tym przede wszystkim śródbłonka – wewnętrznej warstwy pozostającej w bezpośrednim kontakcie z krwią – prowadzi do zaburzeń czynności naczyń i w rezultacie osłabienia zastawek, cofania się krwi i tworzenia żylaków. Naturalne substancje wykorzystywane w leczeniu zastoju żylnego mają działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne i w tych mechanizmach mogą usprawniać przepływ krwi. Ich źródłem są warzywa, owoce (takie jak ciemne jagody, czerwone winogrona) i zioła, np. wąkrotka azjatycka, miłorząb czy ruszczyk, oraz ekstrakt z kory sosny. Działanie poszczególnych cząsteczek na naczynia żylne rozkładają na czynniki pierwsze polscy naukowcy z Łodzi na łamach pisma „European Journal od Medicinal Chemistry”.

W teorii starzenia komórkowego kluczem jest utrzymanie równowagi między wytwarzaniem reaktywnych form tlenu i wolnych rodników a ich sprawnych usuwaniem. Gdy ta zostanie zaburzona, dochodzi do chemicznych uszkodzeń białek, tłuszczy i kwasów nukleinowych, ale też do inaktywacji szlaku sygnalizacyjnego związanego z tlenkiem azotu – a ten jest ważnym czynnikiem odpowiadającym za utrzymywanie naczyń krwionośnych w dobrym zdrowiu. Dołączająca się często reakcja zapalna w naczyniach wiąże się z wytwarzaniem jeszcze większych ilości wolnych rodników i tak powstaje samonapędzające się błędne koło. Zjawiska te są dobrze znane kardiologom zajmującym się leczeniem miażdżycy tętnic wieńcowych, ale podobne zachodzą w żyłach zmienionych żylakowato.

Jak piszą autorzy, „flawonoidy są potrzebne układowi krążenia i są niezbędne dla utrzymania zdrowia naczyń”. Dodatkowo z punktu widzenia układu krążenia ważne są witamina C, witamina E, B6 i B12 oraz cynk, miedź i inne minerały (warto wspomnieć choćby magnez). Flawonoidy, jak czytamy, mają wielorakie działanie:

  • ich moc wymiatania wolnych rodników przekracza kilkukrotnie siłę działania witaminy C;
  • hamują uszkodzenia błon komórkowych i DNA;
  • chelatują metale, np. szkodliwe w nadmiarze żelazo czy miedź;
  • utrudniają wytwarzanie i powodują usuwanie reaktywnych form tlenu (m.in. zwiększając aktywność wewnętrznych systemów antyoksydacyjnych);
  • mają zdolność hamowania reakcji zapalnych;
  • poprawiają przepływ krwi w mikrokrążeniu;
  • zmniejszają zapotrzebowanie na tlen w zmienionych żylakowato naczyniach.

Do najważniejszych flawonoidów zaliczają się:

  • antocyjaniny obecne w ciemnych i czerwonych owocach i warzywach (jagody borówki, aronia, maliny, jeżyny, czarny bez, czerwona kapusta, bakłażan);
  • taniny obecne w pestkach i skórkach winogron, herbacie, cynamonie, kakao, aronii, żurawinach i czarnej porzeczce, wąkrotce azjatyckiej oraz w ekstrakcie z kory sosny nadmorskiej;
  • diosmina, hesperydyna i inne bioflawonoidy cytrusowe;
  • rutyna obecna w zielonej herbacie, rabarbarze i kaparach, oraz okserutyna z perełkowca japońskiego; pochodne tych flawonoidów występują w ekstrakcie z liści  winorośli, który, co udowodniono w badaniu klinicznym, zmniejszał obrzęk nóg i przynosił poprawę objawową u osób z zaburzeniami krążenia żylnego.

Oprócz flawonoidów do naturalnych substancji wspomagających krążenia żylne zaliczają się:

  • terpeny – obecne w kasztanowcu, wąkrotce azjatyckiej i ruszczyku oraz miłorzębie japońskim;
  • kumaryny – występujące m.in. w oliwce europejskiej, egzotycznych przyprawach czy roślinach z rodzaju selerowatych.

Jak podsumowują autorzy: „pacjenci z żylakami powinni przyjmować antyoksydant z tej grupy (…) ich potencjał leczniczy jest przeogromny”. Wykorzystanie naturalnych produktów pozwoli zmniejszyć ryzyko naczyniowe, zapobiega zakrzepicy, wygasza zapalenie i zmniejsza stres oksydacyjny, a to wszystko może przełożyć się na tempo dalszych uszkodzeń naczyniowych. Uwaga tylko na łączenie ich z lekami – warto tu zasięgnąć porady doświadczonego w wykorzystywaniu nutraceutyków lekarza.

Na podstawie

Eur J Med Chem. 2019 May. Therapeutic potential of natural compounds in inflammation and chronic venous insufficiency. Lichota A, Gwozdzinski L, Gwozdzinski K.