Chińscy naukowcy stwierdzili, że odpowiednio dobrane probiotyki okazały się skuteczniejsze niż placebo w leczeniu depresji endogennej oraz usprawniły czynność przewodu pokarmowego. 

Do obrazu depresji należą nie tylko objawy czysto psychopatologiczne (np. pogorszenie nastroju, przygnębienie, smutek, zmniejszenie aktywności, zobojętnienie, utrata zainteresowań i możliwości czerpania przyjemności z życia, potępianie się z powodu olbrzymiego poczucia winy, myśli samobójcze), ale mogą też dołączać się objawy somatyczne, takie jak zaburzenia snu, utrata apetytu, zmęczenie, przewlekły ból czy zaparcia (depresja zwiększa także ryzyko rozwoju przewlekłych chorób somatycznych, jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zaburzenia krążenia mózgowego, otępienie – i nawet nowotworów). 

Zaparcia towarzyszące depresji mogą mieć podłoże wieloczynnikowe. Mogą być skutkiem tych samych mechanizmów, które doprowadziły do depresji (np. stresu), zaburzeń neuroendokrynnych, działań niepożądanych leków oraz wynikiem dysbiozy, czyli nieprawidłowego składu mikroflory jelit. Tymczasem bakterie jelitowe są ogniwem łączącym wiele układów i narządów: od pokarmowego i blisko z nim związanego układu immunologicznego, przez hormonalny, po naczyniowy i nerwowy. To sprawia, że naukowcy poszukują możliwości interwencji w różnych chorobach – również w depresji – manipulując składem flory jelitowej. A do tego służą m.in. probiotyki, prebiotyki i synbiotyki.

Zespół chińskich naukowców wykazał już wcześniej, że odporność na depresję i lęk można „przeszczepić” zwierzętom laboratoryjnym za pomocą transferu wybranych przedstawicieli flory jelitowej zdrowych ludzi. W tym badaniu postanowiono ocenić, jak połączenie trzech mikroorganizmów: Bifidobacterium breve CCFM1025, Bifidobacterium longum CCFM687 i Pediococcus acidilactici CCFM6432 wpłynie na objawy psychopatologiczne depresji i czynność układu pokarmowego chorych. 

W badaniu udział wzięło 28 dorosłych z depresją endogenną o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. Otrzymywali leki przeciwdepresyjne zgodnie z zaleceniami lekarskimi, do których dołączano preparat zawierający w/w szczepy bakterii (4 mld CFU w stosunku 1:1:1) albo placebo. Ich stan psychiczny oceniali lekarze za pomocą trzech skal, czynność przewodu pokarmowego monitorowano za pomocą kwestionariusza do oceny subiektywnego nasilenia różnych objawów: dyspepsji, niestrawności, bólów czy zaburzeń motoryki. Równolegle badany preparat podawano zwierzętom laboratoryjnym, oceniając (na ile się dało) analogiczne parametry kliniczne oraz w celu przeprowadzenia różnego zakresu badań biochemicznych, genetycznych i patomorfologicznych.

Analiza wskazała, że w grupie otrzymującej probiotyki doszło do większego, istotnego złagodzenia objawów depresji oraz poprawy czynności przewodu pokarmowego (za co odpowiadała głównie poprawa perystaltyki). U zwierząt również obserwowano polepszenie stanu po probiotykach, czemu towarzyszyły m.in.:

  •  normalizacja stężeń hormonów stresu;
  •  zwolnienie nadmiernie przyspieszonego metabolizmu serotoniny;
  •  przywrócenie równowagi w zakresie wytwarzania mózgowego czynnika wzrostu nerwów (BDNF, cząsteczka regulująca wytwarzanie synaps i przeżycie  komórek nerwowych, której niedobór jest typowy dla depresji, zwłaszcza z myślami samobójczymi, i który ulega wyrównaniu pod wpływem leków przeciwdepresyjnych, co pozwala podejrzewać, że może być ważnym ogniwem w patofizjologii tej choroby);
  • przyspieszenie pasażu jelitowego i zmiękczenie stolca. 

Mechanizmy rozwoju depresji są najprawdopobniej skomplikowane i różnorodne. Wiele lat temu zaproponowano, że zmiana składu mikroflory jelitowej może zarówno przyczyniać się  do powstania tej choroby (jeśli następuje w złym kierunku), jak i mieć efekt terapeutyczny (jeśli zostanie przywrócona równowaga). Dzięki takim badaniom uzyskujemy wgląd w skomplikowaną sieć powiązań dobroczynnych bakterii z funkcjonowaniem układu nerwowego, jak również pokarmowego. Część z nich może mieć niebagatelne znaczenie dla naszej psychiki, co unaoczniają zmiany takie jak te związane z wydzielaniem BDNF. 

Na podstawie

Tian P, Zou R, Wang L, Chen Y, Qian X, Zhao J, Zhang H, Qian L, Wang Q, Wang G, Chen W. Multi-Probiotics ameliorate Major depressive disorder and accompanying gastrointestinal syndromes via serotonergic system regulation. J Adv Res. 2022 May 11:S2090-1232(22)00115-1. doi: 10.1016/j.jare.2022.05.003. Epub ahead of print. PMID: 35618633.