Naukowcy z czołowych amerykańskich ośrodków badawczych wykazali, że związek wytwarzany przez mikroflorę jelitową ma związek z występowaniem nadciśnienia tętniczego i może stać się celem interwencji terapeutycznych. 

Autorzy użyli do analizy danych z badania klinicznego SPIRIT, w ramach którego testowano skuteczność odchudzania 121 otyłych dorosłych osób po leczeniu onkologicznym. W ramach monitorowania stanu zdrowia uczestników oznaczano im stężenie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych we krwi i w kale. Te substancje są produkowane przez mikroflorę jelitową i są aktywne biologicznie – po wchłonięciu do krwi mogą np. przenikać do ośrodków nerwowych i modyfikować ich czynność – na przykład związaną z regulacją ciśnienia tętniczego krwi. Takie zjawisko (i wiele innych) obserwowano w badaniach na zwierzętach, podejrzewa się, że może mieć też znaczenie fizjologiczne u ludzi. 

Analiza uzyskanych danych pozwoliła stwierdzić, że obecność nadciśnienia tętniczego w tej grupie osób korelowała ze stężeniem jednego z takich związków: kwasu masłowego. Im tego ostatniego było więcej, tym wartości ciśnienia były mniejsze: 10 proc. wzrost stężenia kwasu masłowego w kale wiązał się ze spadkiem ciśnienia skurczowego o ok. 0,6 mmHg; podobny wzrost ilości kwasu masłowego we krwi wiązał się z przeszło dwukrotnie większą redukcją ciśnienia skurczowego i podobnego rzędu redukcją ciśnienia rozkurczowego. Perspektywa czasowa, którą objęły te obserwacje, to 12 miesięcy. Stwierdzona zależność miała charakter liniowy (tj. konkretny przyrost kwasu masłowego wiązał się z podobnym stopniem redukcji ciśnienia, niezależnie od wartości wyjściowych). Nie modyfikowały jej ani typowe zmienne demograficzne (płeć, pochodzenie), ani rodzaj testowanej interwencji. 

Trzeba zauważyć, że badani byli pod stałą opieką lekarską i mieli prowadzone w razie potrzeby leczenie hipotensyjne; dlatego ewentualne zmiany ciśnienia tętniczego zależne od aktywności flory jelitowej u osób nieprzyjmujących leków mogą być zupełnie inne niż u tych, którzy ciśnienie mają regulowane farmakologicznie. 

Wyniki dość dobrze wpisują się w teorię o istotnym wpływie dysbiozy na ryzyko chorób przewlekłych, w tym nadciśnienia tętniczego. Mechanizmy ewentualnego działania są prawdopodobnie wielorakie (kwas masłowy może indukować zmiany epigenetyczne, redukować nasilenie reakcji zapalnej, wpływać na pracę ośrodków nerwowych uczestniczących w regulacji ciśnienia krwi).

Być może okaże się, że to flora jelitowa jest brakującym ogniwem łączącym dietę i styl życia z rozwojem „samoistnego” nadciśnienia tętniczego – za pośrednictwem wytwarzanych przez bakterie metabolitów. Autorzy opisywanej pracy uważają, że potencjał tej hipotezy uzasadnia dalsze badania nad możliwością wykorzystania mechanizmów związanych z kwasem masłowym w terapii tej choroby. Dokładne ustalenia zajmą najpewniej jeszcze wiele lat. 

Na podstawie

Tilves C, Yeh HC, Maruthur N, Juraschek SP, Miller E, White K, Appel LJ, Mueller NT. Increases in Circulating and Fecal Butyrate are Associated With Reduced Blood Pressure and Hypertension: Results From the SPIRIT Trial. J Am Heart Assoc. 2022 Jun 22:e024763. doi: 10.1161/JAHA.121.024763. Epub ahead of print. PMID: 35730613.