Wyniki badania klinicznego autorstwa japońskich naukowców sugerują, że suplementacja probiotyku pomaga zapobiec pogarszaniu się zdolności poznawczych w grupie osób zagrożonych otępieniem. 

Autorzy oceniali wpływ szczepu Bifidobacterium breve MCC1274 u starszych mieszkańców Tokio z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi. Jest to grupa, która nie spełnia kryteriów rozpoznania demencji, ale wykazuje takie cechy jak osłabienie koncentracji, trudności z podzielnością uwagi, gorsza pamięć, kojarzenie, czasem problemy w nazywaniu przedmiotów czy zjawisk itp. Nasilenie tych objawów nie interferuje z tzw. codziennym życiem, ale może się nagle pogorszyć (np. w rezultacie zaburzeń krążenia mózgowego) i doprowadzić do demencji (otępienia). Celem profilaktycznym w takiej grupie jest zatem zwalnianie progresji zaburzeń poznawczych, aby w miarę możliwości uniknąć demencji lub oddalić jej perspektywę. 

W ramach przedstawianego badania 130 uczestnikom w wieku od 65 do 88 lat podawano przez blisko pół roku wspomniany probiotyk w dawce 2 x 20 mld CFU dziennie albo placebo. Stan funkcji poznawczych monitorowano za pomocą badań ADAS-Jcog oraz MMSE, wykonywano też badanie neuroobrazowe z użyciem rezonanu magnetycznego i analizą obrazów za pomocą systemu specjalnie przystosowanego do oceny mózgu w chorobie Alzheimera. 

Analiza wskazała, że w stosunku do grupy placebo w grupie otrzymującej probiotyk poprawie uległy wyniki testów oceniających orientację w ADAS-Jcog (prawidłowa identyfikacja roku, miesiąca, miejsca pobytu i samego siebie) oraz poprawiła się orientacja w czasie i sprawność pisania w grupie z najgorszymi wynikami w teście MMSE. Zdaniem autorów wskazuje to na poprawę funkcjonowania dolnego płata skroniowego zachodzącą pod wpływem probiotyków (region mózgu związany z przetwarzaniem informacji o czasie i przestrzeni). 

W grupie placebo stwierdzono pogorszenie się obrazu ośrodkowego układu nerwowego w rezonansie magnetycznym, natomiast probiotyki zwalniały postęp tych zmian, zwłaszcza u osób z pierwszymi oznakami atrofii mózgu. 

Autorzy podejrzewają, że probiotyki zwalniają postęp zmian w mózgu wiążących się z różnymi funkcjami poznawczymi, a to, że nie obserwowali równie korzystnych rezultatów we wszystkich testach wynika z niedoskonałości tych ostatnich, przede wszystkim z trudności w wychwytywaniu zmian dyskretnych. 

W jakim mechanizmie bifidobakterie miałyby zapobiegać obumieraniu neuronów? Autorzy skłaniają się do hipotezy, że kluczem jest działanie przeciwzapalne probiotyków. Regulacja dysbiozy miałaby zmniejszać stan zapalny naczyń, pozwolić na naprawę uszkodzonej bariery krew–mózg i przywracać prawidłowe funkcje astrocytów – ważnych komórek mikrogleju pełniących rolę odżywczą dla neuronów. To zaburzenia ich czynności zdaniem autorów przyczyniają się do gromadzenia beta-amyloidu i śmierci komórek nerwowych. 

Kolejne badania będą zapewne koncentrować się na próbach spotęgowania obserwowanego efektu, być może za pomocą różnych połączeń probiotyków lub kojarzenia ich z innymi substancjami neuroprotekcyjnymi (lekami, witaminami, zwłaszcza z grupy B).

Na podstawie

Asaoka D, Xiao J, Takeda T, Yanagisawa N, Yamazaki T, Matsubara Y, Sugiyama H, Endo N, Higa M, Kasanuki K, Ichimiya Y, Koido S, Ohno K, Bernier F, Katsumata N, Nagahara A, Arai H, Ohkusa T, Sato N. Effect of Probiotic Bifidobacterium breve in Improving Cognitive Function and Preventing Brain Atrophy in Older Patients with Suspected Mild Cognitive Impairment: Results of a 24-Week Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. J Alzheimers Dis. 2022 May 7. doi: 10.3233/JAD-220148. Epub ahead of print. PMID: 35570493.