Trójka specjalistów (w dziedzinach zdrowia publicznego, kardiologii i badań medycznych) ze Szwecji i Norwegii podsumowała znaczenie koenzymu Q10 w procesie starzenia i w różnych chorobach. 

Potencjalne działanie prozdrowotne koenzymu Q10 w starości opiera się na dwóch filarach: pierwszy to mechanizm działania fizjologicznego w mitochondriach, drugi to fakt postępującego z wiekiem ubytku zasobów koenzymu Q10 w organizmie – w tempie różnym dla różnych narządów. Suplementacja może pomóc przeciwdziałać tym niedoborom, jest więc atrakcyjnym sposobem wspierania zdrowia osób w podeszłym wieku. 

W skrócie: koenzym Q10 to element łańcucha oddechowego, związek niezbędny do syntezy ATP, czyli czegoś w rodzaju komórkowych „baterii” – w tej postaci gromadzona jest w komórkach energia niezbędna do wykonywania przez nie wszelkich funkcji, do których zostały powołane (np. wytwarzania ochronnego śluzu w komórkach nabłonka dróg oddechowach czy detoksykacji zapewnianej przez komórki wątroby). Dodatkowo jest koenzym Q10 antyoksydantem chroniącym błony komórkowe przed uszkodzeniami przez wolne rodniki, a to wedle jednej z hipotez jest centralnym procesem odpowiadającym za starzenie się organizmu – im większe uszkodzenia, tym gorsza czynność, szybsze „zużycie”, ale i upośledzona zdolność do odnowy. I faktycznie są badania kliniczne, które wskazują, że suplementacja koenzymu Q10 przeciwdziała temu stresowi oksydacyjnemu i przekłada się na lepszy stan zdrowia, np. zapobiega incydentom sercowo-naczyniowym w grupach dużego ryzyka, zaburzeniom rytmu serca, łagodzi objawy związane z bólem w takich przewlekłych stanach zapalnych jak zespół przewlekłego zmęczenia czy fibromialgia, a nawet hamuje postęp niektórych chorób układu nerwowego (choroba Parkinsona, autyzm dziecięcy). Więcej o badaniach klinicznych z koenzymem Q10 można poczytać pod tym linkiem.

Artykuł przypomina o kilku bardzo praktycznych aspektach suplementacji, są one następujące:

  • równoczesne przyjmowanie witaminy E hamuje wchłanianie koenzymu Q10 z suplementów;
  • koenzym Q10 jest rozpuszczalny w tłuszczach, co oznacza, że najlepiej przyjmować go nie na czczo, a z posiłkiem zawierającym tłuszcz (podobnie jak niektóre kwasy omega-3, witaminy A, D, E i K – z tym że akurat witaminy E nie należy przyjmować z tym samym posiłkiem co koenzym Q10, z powodu wyjaśnionego wyżej); alternatywą są preparaty nanotechnologiczne, czyli koenzym Q10 w postaci emulsji tłuszczowej;
  • kolejnym bardzo ważnym aspektem suplementacji jest konieczność równoczesnego uzupełniania zasobów selenu – aby koenzym Q10 mógł pełnić swoją funkcję musi być przywracany z postaci utlenionej do zredukowanej, a to zapewnia enzym, który nie działa bez selenu (ten enzym to reduktaza tioredoksyny, a selen jest jej kofaktorem);
  • koenzym Q10 można też łączyć z witaminą C, aby wzmocnić działanie antyoksydacyjne;
  • pewne leki hamują syntezę koenzymu Q10, co może odpowiadać za ich działanie uboczne. Do leków tych należą statyny przepisywane w chorobach układu krążenia oraz bisfosfoniany będące podstawą leczenia osteoporozy. Suplementacja koenzymu Q10 może pomóc opanować bóle mięśni i inne objawy towarzyszące przyjmowaniu tych leków;
  • bezpieczne dawki koenzymu Q10 są dość wysokie, generalnie uznaje się za taką 1,2 g dziennie, choć w badaniach klinicznych zdarzały się i wyższe (częściej jednak stosowane są dawki rzędu 300 mg dziennie). Dodajmy, że naturalne źródła koenzymu Q10 (czyli mięso i podroby, oleje roślinne) są weń stosunkowo ubogie i praktycznie niemożliwe jest dostarczanie takich dawek z dietą.

Koenzym Q10 należy do grupy najatrakcyjniejszych nutraceutyków: jest bezpieczny, znany od lat 50. ub. w., ma niezłe podstawy naukowe, ale wciąż brakuje dobrego opisania farmakokinetyki i farmakodynamiki różnych jego postaci, jak również konieczne są dalsze badania kliniczne, które wskażą optymalne dawki czy grupy chorych, którzy mogą odnieść największe korzyści z suplementacji koenzymu Q10. 

Na podstawie

Aaseth J, Alexander J, Alehagen U. Coenzyme Q10 supplementation – In ageing and disease. Mech Ageing Dev. 2021 Jul;197:111521. doi: 10.1016/j.mad.2021.111521. Epub 2021 Jun 12. PMID: 34129891.