Polscy naukowcy zajmujący się badaniami nad rozwojem miażdżycy jako pierwsi na świecie pokazali, jak oleaceina, substancja obecna m.in. w liściach oliwki europejskiej, hamuje kluczowy etap rozwoju tej choroby. 

Odkrycie to przyczynia się do lepszego zrozumienia mechanizmów, w jakich dieta śródziemnomorska zapobiega chorobom układu krążenia. Daje też podwaliny pod uzasadnienie stosowania profilaktycznego nutraceutyków takich jak badana oleaceina, obecna w liściach oliwnych (skąd zresztą pozyskano oleaceinę do badania). 

A na czym polegało samo doświadczenie? Badacze wyizolowali ludzkie makrofagi i przetrzymywali je w roztworze zawierającym utlenione cząsteczki LDL (ox-LDL), dodając do nich różne ilości oleaceiny. Makrofagi te w zwykłych warunkach reagują na wnikanie cząsteczek ox-LDL w głąb ściany naczyniowej, przekształcając się w komórki piankowate, które rozpoczynają szereg reakcji skutkujących miejscowym rozwojem zapalenia, odkładaniem złogów cholesterolu, niszczeniem struktury tętnicy i wytworzeniem blaszek miażdżycowych. 

Eksperyment wykazał, że oleaceina w sposób zależny od dawki hamowała odkładanie się złogów w makrofagach (czyli powstrzymywała ich transformację w komórki piankowate) i zmniejszała ekspresję specyficznych receptorów w ich błonach komórkowych (te receptory to m. in. białka wychwytujące cząsteczki ox-LDL). Chroniła też makrofagi przed śmiercią po kontakcie z utlenionymi LDL. Wydaje się też, że pod wpływem oleaceiny makrofagi ulegały przekształceniu z form promujących zapalenie w komórki, które raczej je wygaszają (makrofagi mogą się zachowywać i tak, i tak – w chorobach rozwijających się na podłożu przewlekłego stanu zapalnego, jak miażdżyca, zależy nam na tym, aby było jak najwięcej tych drugich i jak najmniej tych pierwszych). To wszystko pozwala przypuszczać, że dzięki zawartości oleaceiny oliwa hamuje już wczesne etapy miażdżycy – przekształcenie makrofagów w komórki piankowate aktywujące się pod wpływem szkodliwych ox-LDL to sam początek zmian w ścianie tętnic, które po latach prowadzą do zawałów czy zaburzeń rytmu serca.

Pamiętajmy, że oliwka europejska, a zwłaszcza bogate w polifenole liście tej rośliny to nie tylko oleaceina – ich zawartość może przyprawić o ból głowy nawet najbardziej otwartego biochemika: życia nie starczy, by zbadać wszystkie właściwości wszystkich tych związków…

Tak czy inaczej zdaniem autorów obserwacje z tego badania wskazują na cenny potencjał oleaceiny w profilaktyce miażdżycy (i być może również na możliwość jej wykorzystania w leczeniu bardziej zaawansowanych jej postaci). 

Na podstawie

Pharmaceuticals (Basel). 2020 Apr 9;13(4). Oleacein and Foam Cell Formation in Human Monocyte-Derived Macrophages: A Potential Strategy Against Early and Advanced Atherosclerotic Lesions. Filipek A, Mikołajczyk TP, Guzik TJ, Naruszewicz M.