Chińscy naukowcy wykazali, że połączenie suplementacji kwasów omega-3 oraz fitosteroli ułatwia zwalczanie stłuszczenia wątroby.

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby to choroba, w której w komórkach wątroby odkładają się kropelki tłuszczu. Spowodowane jest najczęściej złą dietą i kiepskim stylem życia, czasami rozwija się z powodu zatrucia toksynami, metalami ciężkimi lub lekami. Zwykle łączy się z zaburzeniami metabolizmu tłuszczów i węglowodanów (cukrzycą typu 2 – stłuszczenie wątroby wykrywa się nawet u połowy tych chorych) i wpływa na cały organizm (daje objawy takie jak osłabienie, ogólnie złe samopoczucie, bóle w prawym podżebrzu). Jedna z teorii mówi, że odkładanie tłuszczu to wyraz zaburzeń czynności wątroby, druga – że kropelki te pełnią funkcję ochronną. W obu przypadkach świadczą o patologii. Można to sobie prosto tłumaczyć tym, że wątroba, która odkłada tłuszcz, to wątroba mało aktywna, obładowana, daleka od swoich możliwości – a jej zadania są absolutnie nie do zastąpienia. Wątroba pełni główną rolę odtruwającą (w tym z toksyn bakteryjnych, które płyną z jelit!), metabolizującą pokarmy oraz budulcową (mnóstwo białek niezbędnych organizmowi, jak transportowa albumina, czynniki krzepnięcia krwi czy białko ostrej fazy CRP jest wytwarzanych w wątrobie). 

Tymczasem stłuszczenie wątroby może być groźne – może przejść w ostrzejszą postać zapalną, prowadzić do nasilonego włóknienia wątroby i nawet jej marskości. Stłuszczenie wątroby nawet niealkoholowe (tzn. takie, które nie jest wywołane nadmiernym spożyciem alkoholu, a w naszej cywilizacji to zdecydowanie najczęstsza toksyna uszkadzająca wątrobę) występuje w zachodnich społeczeństwach często. Ze stłuszczeniem wątroby mamy prawdopodobnie do czynienia w sytuacji, kiedy nie mamy stwierdzonego zakażenia wirusami powodującymi zapalenie wątroby ani nie możemy stwierdzić innych takich czynników, (np. nadmiaru alkoholu, toksyn, leków), a mamy podniesione tzw. enzymy wątrobowe (zwłaszcza ALT), charakterystyczne zmiany obrazu wątroby wykazuje także USG. 

Naukowcy z Szanghaju postanowili sprawdzić, jak na tak uszkodzoną wątrobę zadziałają kwasy omega-3 w połączeniu z estrami fitosteroli. Fitosterole to związki przypominające budową cholesterol i dzięki temu „zatykające” miejsca, w których cholesterol wchłania się w przewodzie pokarmowym – zauważono, że ich regularne spożywanie „pomaga” wątrobie, nie do końca zresztą wiadomo, czemu – być może dzięki „zwolnieniu jej” z metabolizowania cholesterolu dostarczanego z dietą, a może poprzez wpływ na florę jelitową i zmniejszenie wytwarzania toksyn bakteryjnych (albo jedno i drugie). Nie jest to wykluczone – mamy wszak obserwacje pozwalające podejrzewać, że lipoproteiny transportujące cholesterol chronią nas przed toksynami wytwarzanymi przez mikroorganizmy w jelitach oraz że ilość cholesterolu w diecie jest poważnym czynnikiem ryzyka stłuszczenia wątroby. 

Notabene, jedną ze skuteczniejszych metod leczenia otłuszczenia wątroby jest schudnięcie – tylko że to na tyle trudne do uzyskania, że w celu pomocy tym chorym poszukuje się skutecznych metod wśród i leków, i suplementów. 

W ramach badania u 96 osób zastosowano kwasy EPA i DHA w stosunku 450 : 1500 mg) oraz 3300 mg fitosteroli. Badanie miało 4 grupy (jedną kontrolną placebo, dwie interwencyjne z monoterapią i jedną interwencyjną z terapią skojarzoną). Podstawowym w tym badaniu klinicznym parametrem była różnica współczynnika osłabienia sygnału między wątrobą a śledzioną w tomografii komputerowej (różnica obrazów między tymi narządami pozwala wnioskować o ilości tłuszczu nagromadzonego wewnątrz komórek wątrobowych). Poza tym badano stężenie cytokin prozapalnych. 

Po 12 tygodniach suplementacji:

  • grupa otrzymująca leczenie skojarzone (omega-3 plus fitosterole) osiągnęła największą redukcję cholesterolu i triglicerydów
  • w grupie tej stwierdzono najlepszą poprawę obrazu wątroby w tomografii komputerowej (zwłaszcza wśród chorych z największym stopniem stłuszczenia wątroby)
  • grupa ta osiągnęła istotną redukcję cytokiny prozapalnej TGFβ – ma to znaczenie o tyle, że ewentualne włóknienie wątroby wikłające stłuszczenie jest najprawdopodobniej wynikiem aktywności zapalnej układu immunologicznego, a spadek stężenia cytokin świadczy o wygaszaniu zapalenia i może być w tej chorobie korzystny (aby to potwierdzić, konieczne byłyby znacznie dłuższe obserwacje stanu klinicznego chorych). 

Jak się wydaje, suplementacja kwasów omega-3 oraz fitosteroli roślinnych może wspomagać leczenie niealkoholowego stłuszczenia wątroby. A biorąc pod uwagę częstość tej choroby w naszym kręgu kulturowym (może ją mieć nawet kilkanaście procent „zdrowych” osób do kilkudziesięciu procent otyłych), może okazać się, że suplementacja ta dołączy do niezbędnych „na co dzień”. 

Na podstawie

Br J Nutr. 2020 May 28;123(10):1148-1158. Combined effect of n-3 fatty acids and phytosterol esters on alleviating hepatic steatosis in non-alcoholic fatty liver disease subjects: a double-blind placebo-controlled clinical trial. Song L, Zhao XG, Ouyang PL, Guan Q, Yang L, Peng F, Du H, Yin F, Yan W, Yu WJ, Yan H.