Irydoidy i sekorydoidy, związki obecne w wielu roślinach leczniczych (i nawet odpowiadające za właściwości kocimiętki) szczególnie duże stężenia uzyskują w oliwce europejskiej. To sprawia, że roślina ta ma szerokie zastosowanie w medycynie ludowej i potencjał bycia źródłem nowych leków dla nowoczesnej medycyny. 

Bogactwo zastosowań oliwki w medycynie ludowej opisywaliśmy już wcześniej. Pracę poglądową na temat potencjalnych możliwości wykorzystania sekorydoidów z oliwki europejskiej w lecznictwie zaprezentowali  natomiast niedawno farmakolodzy z Uniwersytetu w Sewilli (Hiszpania). Związki, które przykuły ich uwagę, to oleuropeina, jej pochodna dimetylowa oraz ligstrozyd i szereg pochodnych aglikonowych (w tym tyrozol i hydroksytyrozol). 

Z praktycznego punktu widzenia ważne jest, że na zawartość substancji czynnych w roślinie wpływa wiele czynników: odmiana, miejsce i jakość uprawy, warunki, w jakich wzrastała, a nawet moment zbiorów (wraz z dojrzewaniem zawartość sekorydoidów maleje). Ta zmienność jest zresztą utrudnieniem w przewidywaniu skutków działania wszelkich ziół, do pewnego tylko stopnia kontrolowana przez tworzenie z nich ekstraktów, czyli esencji zawierającej substancje aktywne. 

Ich stała obecność w pożywieniu może być natomiast czynnikiem odpowiadającym za znane właściwości diety śródziemnomorskiej. Sekorydoidy z oliwki europejskiej:

  • wpływają na aktywność kluczowych enzymów ochraniających komórki przed wysoce reaktywnymi związkami, np. wolnymi rodnikami;
  • chelatują metale;
  • hamują proces utleniania cząsteczek LDL-cholesterolu (a ta frakcja po utlenieniu staje się szczególnie niebezpieczna dla śródbłonka, przenikając podeń, co wiąże się z reakcją zapalną w tętnicach i przyspieszeniem miażdżycy).

Wykazano (głównie w badaniach przedklinicznych, czasem tylko we – wciąż niestety nielicznych – klinicznych), że związki zawarte w oliwce europejskiej:

  • mają działanie chemoprewencyjne, czyli zapobiegają rozwojowi różnych nowotworów;
  • hamują miażdżycę dzięki działaniu przeciwzapalnemu;
  • poprawiają metabolizm mięśnia sercowego;
  • obniżają ciśnienie tętnicze i poprawiają profil lipidowy;
  • hamują odkładanie się amyloidu beta, białka obciążanego odpowiedzialnością za obumieranie neuronów prowadzące do rozwoju choroby Alzheimera;
  • powstrzymywanie procesów starzenia, w tym związanych z działaniem stresu;
  • mogą też mieć potencjalnie korzystne działanie w chorobach z autoagresji, w których osią jest nieprawidłowa aktywacja układu odpornościowego.

To wszystko wymaga oczywiście potwierdzenia w badaniach klinicznych; część tych obserwacji (np. o wpływie oliwki europejskiej na nadciśnienie) już się takich wstępnych badań doczekała. Na kolejne trzeba cierpliwie poczekać. 

Na podstawie

Antioxidants (Basel). 2020 Feb 10;9(2). Potential Protective Role Exerted by Secoiridoids from Olea europaea L. in Cancer, Cardiovascular, Neurodegenerative, Aging-Related, and Immunoinflammatory Diseases. Castejón ML, Montoya T, Alarcón-de-la-Lastra C, Sánchez-Hidalgo M.