Suplementacja witaminy C zmienia budowę nowotworowego DNA i może ułatwiać działanie niektórych leków przeciwnowotworowych – ogłosili naukowcy z Uniwersytetu Kopenhaskiego (Dania). 

Zjawisko, które badali autorzy omawianego badania klinicznego, polega na tym, że w pewnych nowotworach (białaczkach szpikowych) dochodzi do mutacji enzymów, które odpowiadają za metylację DNA. Metylacja DNA to z kolei proces, który jest wykorzystywany do „zamykania” pewnych fragmentów kwasu nukleinowego, innymi słowy, wskazuje, których regionów nie należy odczytywać i nie zajmować się zakodowanymi tam białkami. W komórkach nowotworowych w przebiegu białaczek szpikowych obserwuje się zaburzenie metylacji cytozyny, wynikające z mutacji odpowiadających za to enzymów – metylacji podlegają zbyt obszerne regiony DNA (zjawisko to nazywa się „hipermetylacją”). Możliwe, że w wyniku tych zaburzeń wyciszane są fragmenty DNA, które odpowiadają za kontrolę cyklu komórkowego i chronią nas przed pojawieniem się nowotworu, w wyniku czego dochodzi do utraty kontroli nad zachowaniem się komórki i pojawia się nowotwór (a może też dochodzić do niedostatku metylacji fragmentów DNA, które kodują geny przyczyniające się do rozwoju nowotworów).

U chorych z białaczkami częsty jest poważny niedobór witaminy C (nie wiemy, skąd się bierze), ale wiemy, że witamina C jest kofaktorem niektórych enzymów uczestniczących w regulacji odczytywania DNA. Z badań przedklinicznych wiadomo z kolei, że dodanie witaminy C zwiększa skuteczność leków przeciwnowotworowych z grupy inhibitorów metylotransferazy DNA. Zdaniem autorów obie substancje „współpracują”, uruchamiając skomplikowane mechanizmy obrony przed wirusami i te procesy mogą mieć kluczowe znaczenie w leczeniu pewnych nowotworów hematologicznych.

Autorzy przeprowadzili więc randomizowane badanie kliniczne z kontrolą placebo u chorych na różne odmiany nowotworów układu krwiotwórczego (zespół mielodysplastyczny, ostra białaczka szpikowa i przewlekła białaczka mielomonocytowa), których leczono 5-azacytydyną (inhibitor metylotransferazy DNA) i z których część otrzymała dodatkowo suplementację witaminy C (500 mg dziennie); reszcie podawano zamiast witaminy C placebo.

Ustalono, że już na początku badania znaczny odsetek chorych miał niedobór witaminy C, a im był on większy, tym większe były zaburzenia metylacji kwasu nukleinowego w jądrach komórkowych komórek szpikowych. U chorych, którym podawano witaminę C, udało się wyrównać jej niedobór, ale zaobserwowano coś jeszcze. Po raz pierwszy w świecie wykazano w badaniu klinicznym, że po doustnej suplementacji witaminy C zmienia się nasilenie metylacji genów, co więcej, uruchomione zostają geny odpowiedzi przeciwwirusowej. Potwierdza to hipotezę autorów o możliwej synergii między witaminą C a lekami onkologicznymi z grupy inhibitorów metylotransferazy DNA.

Synergia ta powinna w teorii przełożyć się na skuteczność leczenia i wydłużenie życia. Aby to sprawdzić, autorzy planują przeprowadzić kolejne, większe i dłuższe badanie kliniczne.

Na przykładzie tego badania w fascynujący sposób można śledzić rozwój myśli naukowej. Początkowo sądzono, że witamina C unieszkodliwia komórki nowotworowe, generując w nich duże ilości wolnych rodników. W ostatnich latach zaczęto podejrzewać, że za działaniem witaminy C stoją mechanizmy epigenetyczne, a dziś zespół naukowców z Danii pokazuje, że witamina C uaktywnia w komórkach nowotworowych konkretne geny odpowiadające za obronę przed wirusami. A pamiętajmy, że za udowodnienie, że pewne nowotwory są wywoływane przez wirusy, Peyton Rous otrzymał Nagrodę Nobla!

Na podstawie

Clin Epigenetics. 2019 Oct 17;11(1):143. Oral vitamin C supplementation to patients with myeloid cancer on azacitidine treatment: Normalization of plasma vitamin C induces epigenetic changes. Gillberg L, Ørskov AD, Nasif A, Ohtani H, Madaj Z, Hansen JW, Rapin N, Mogensen JB, Liu M, Dufva IH, Lykkesfeldt J, Hajkova P, Jones PA, Grønbæk K.