Europejscy endokrynolodzy zalecają suplementację selenu w chorobie Gravesa-Basedowa znacznie częściej, niż wynika to z oficjalnych zaleceń. 

Włosko-duński zespół endokrynologów przeprowadził wśród lekarzy – członków Europejskiego Towarzystwa Tarczycy (European Thyroid Association) – ankietę sprawdzającą, jak często zalecają suplementację selenu osobom z różnymi postaciami choroby Gravesa-Basedowa.

Choroba Gravesa-Basedowa to stan, w którym nasz układ immunologiczny z nieznanych przyczyn produkuje przeciwciała przeciwko specyficznemu białku obecnemu na powierzchni komórek tarczycowych – receptorowi dla TSH. Receptor ten ma za zadanie „przyspieszyć” pracę tarczycy, gdy mózg uzna, że pracuje ona zbyt słabo – i robi to właśnie, wydzielając hormon zwany tyreotropowym, czyli TSH. Hormon ten wiąże się z receptorem na powierzchni komórki tarczycowej i stymuluje ją do wydzielania hormonów tarczycy. Gdy organizm produkuje przeciwciała przeciw tym samym receptorom, łączą się one z nim i „udają”, że zadziałał hormon TSH (receptor nie odróżnia, czy połączyło się z nim przeciwciało, czy hormon). Tarczyca zaczyna wydzielać coraz więcej i więcej hormonów tarczycy, bo stale stymulują ją przeciwciała. Nadmiar hormonów tarczycy zaburza pracę wielu narządów i przeciąża je, prowadząc do objawów nadczynności tarczycy, takich jak:

  • szybkie bicie serca i nawet zaburzenia rytmu serca, mogące przejawiać się uczuciem nierównego bicia serca lub widoczne tylko w EKG lub podczas badania pulsu;
  • niezamierzone schudnięcie mimo nadmiernego apetytu;
  • nerwowość, drażliwość, impulsywność;
  • drżenia;
  • nadmierna potliwość i zła tolerancja ciepłego otoczenia;
  • zaburzenia miesiączkowania;
  • częste wypróżnienia;
  • osłabienie;
  • problemy ze snem;
  • ścieńczenie skóry (i włosów);
  • powiększenie tarczycy (wole);
  • wytrzeszcz oczu.

Wytrzeszcz oczu jest dość łatwo rozpoznawalnym objawem, fachowo nazywa się „orbitopatią tarczycową” i bierze się z nadmiernej ilości komórek tkanki łącznej wypełniających oczodół różnymi substancjami, które gromadzą się w oczodole poza gałką oczną i „wypychają” ją.

Ponieważ badania naukowe wskazują, że suplementacja selenu jest korzystna w chorobie Gravesa-Basedowa, ale nie jest równie skuteczna czy też wskazana we wszystkich jej postaciach, autorzy omawianego badania postanowili sprawdzić, kiedy endokrynolodzy w Europie zalecają selen pacjentom.

W ankiecie wzięli udział europejscy lekarze praktycy, członkowie Europejskiego Towarzystwa Tarczycy, międzynarodowej instytucji skupiającej specjalistów leczenia chorób tego narządu. Przeanalizowano odpowiedzi, jakich udzieliło 136 z nich i stwierdzono, że:

  • dwie trzecie nie ma wiedzy o stanie zaopatrzenia w selen swoich pacjentów;
  • blisko 80% nie zleca badania ilości selenu ani jodu w organizmie;
  • pacjentom z chorobą Gravesa-Basedowa bez orbitopatii ok. 40% zaleca suplementację selenu (ale tylko 5% czyni to rutynowo);
  • w przypadku pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa z orbitopatią ten odsetek rośnie do ok. 95% (25% rutynowo);
  • jeśli zalecają suplementację selenu, 60% traktuje to jako alternatywę dla monitorowania choroby bez leczenia (w przypadku łagodnych zmian ocznych), a 45% wykorzystuje jako dodatek do standardowego leczenia u osób ze zmianami umiarkowanymi do ciężkich.

Autorzy zwracają uwagę, że praktyka taka nie odzwierciedla aktualnych zaleceń, które mówią o suplementacji selenu tylko u osób z łagodnymi zmianami ocznymi i tylko przez 6 miesięcy.

Na podstawie

Eur Thyroid J. 2019 Jan;8(1):7-15. A 2018 European Thyroid Association Survey on the Use of Selenium Supplementation in Graves’ Hyperthyroidism and Graves’ Orbitopathy. Negro R, Hegedüs L, Attanasio R, Papini E, Winther KH.