Kardioprotekcja z witaminą D

Dostępne dane wspierają tezę o roli witaminy D w kompleksowej strategii ochrony zdrowia sercowo-naczyniowego. Zaleca się zatem monitorowanie jej stężenia i odpowiednią suplementację, szczególnie u osób z grup ryzyka. Takie wnioski przyniósł przegląd badań naukowych dokonany przez międzynarodowy zespół autorów (z USA, Wielkiej Brytanii, Chin, Polski) [1]. Przyczynkiem do przeprowadzenia tej analizy był fakt, że wciąż dyskutowane jest znaczenie profilaktyczne witaminy D w kontekście chorób układu krążenia, mimo coraz większej liczby danych wskazujących na jej korzystne działanie.

Zgodnie z rezultatami przeglądu, wyniki badań obserwacyjnych wskazują, że:

• małe stężenie (<40–50 nmol/L [16–20 ng/mL]) aktywnej postaci witaminy D (25[OH]D) w surowicy wiąże się ze zwiększonym ryzykiem występowania chorób układu krążenia;
• w dużym badaniu prospektywnym wykazano, że im mniejsze stężenie 25(OH)D, tym większa śmiertelność z przyczyn krążeniowych.

Mimo to, wyniki interwencyjnych badań klinicznych (z randomizacją i grupami kontrolnymi) są niespójne. Zdaniem autorów obecnego przeglądu przyczyną są błędy w projektach tych badań (np. włączanie do nich osób ze stosunkowo dużymi wyjściowymi stężeniami 25(OH)D). Mimo to, w jednym z kluczowych badań klinicznych suplementacja witaminy D3 w dawce 60 000 j.m. miesięcznie zmniejszyła ryzyko poważnych incydentów sercowo-naczyniowych o kilkanaście procent, przede wszystkim u osób z dużym przewidywanym wyjściowym stężeniem 25(OH)D ≥50 nmol/l oraz pacjentów przyjmujących statyny lub inne leki kardiologiczne.

Suplementacja witaminy D może modyfikować niektóre czynniki ryzyka, takie jak: nadciśnienie tętnicze, dysfunkcja śródbłonka, stan zapalny i stres oksydacyjny. To może tłumaczyć widoczny w badaniach obserwacyjnych związek między zaopatrzeniem w witaminę D a zmniejszonym ryzykiem choroby wieńcowej czy zawału mięśnia sercowego. Częstość występowania incydentów sercowo-naczyniowych jest najniższa latem, a śmiertelność znacząco wzrasta pod koniec zimy, co czasowo koreluje ze zmianami stężenia aktywnej formy witaminy D we krwi.

Na tej podstawie autorzy zalecają, aby witaminę D traktować jako istotny element prewencji i terapii chorób układu krążenia. Witaminę D warto łączyć z lekami, innymi suplementami diety, dietą korzystną dla serca.

U osób z niedoborami witaminy D autorzy zalecają dawki min. 2000 j.m. dziennie. W sytuacji nadwagi lub otyłości konieczne mogą być większe dawki. Docelowe stężenie 25(OH)D we krwi powinno wynosić min. 75 nmol/l, ale trzeba zdawać sobie sprawę, że dla redukcji śmiertelności z powodu chorób sercowo-naczyniowych konieczne mogą być jeszcze wyższe wartości. To wymaga jeszcze prowadzenia dalszych, długotrwałych badań.

W warunkach niedoboru światła słonecznego (w naszej szerokości geograficznej: od jesieni do wiosny) warto rozważyć ocenę stężenia witaminy D we krwi i odpowiednią suplementację, szczególnie u osób z grupy ryzyka.

Związek między niskim stężeniem witaminy D we krwi a zwiększoną śmiertelnością z przyczyn krążeniowych został w grudniu 2024 r. uznany przez Narodowy Instytut Badań Sercowo-Naczyniowych we Włoszech. Eksperci tego instytutu wydali zalecenia dotyczące suplementacji witaminy D w celu zmniejszenia ryzyka sercowo-naczyniowego [2].

Na podstawie

1. Grant WB, Boucher BJ, Cheng RZ, Pludowski P, Wimalawansa SJ. Vitamin D and Cardiovascular Health: A Narrative Review of Risk Reduction Evidence. Nutrients. 2025 Jun 25;17(13):2102. doi: 10.3390/nu17132102. PMID: 40647207; PMCID: PMC12251170.
2. Mattioli AV, Coppi F, Severino P, Penna C, Pagliaro P, Dei Cas A, Bucciarelli V, Madonna R, Tarperi C, Schena F, Cetrullo S, Angelone T, Rocca C, Parenti A, Palazzuoli A, Margonato A, Paolillo S, Perrone Filardi P, Barillà F, Lombardi C, Pinti M, Molinari C, Cevese A, Novo G, Pizzi C, Porto I, Poggesi C, Gallina S, Ambrosio G, Fedele F, On Behalf Of The Italian National Institute For Cardiovascular Research Inrc. A Personalized Approach to Vitamin D Supplementation in Cardiovascular Health Beyond the Bone: An Expert Consensus by the Italian National Institute for Cardiovascular Research. Nutrients. 2024 Dec 30;17(1):115. doi: 10.3390/nu17010115. PMID: 39796548; PMCID: PMC11722835.