Polifenole roślinne w stłuszczeniu wątroby

Co właściwie wiemy dziś o skuteczności wybranych polifenoli w zapobieganiu i leczeniu niealkoholowego stłuszczenia wątroby? Na to pytanie postanowili odpowiedzieć specjaliści żywienia i dietetyki oraz biolodzy z ośrodków medycznych w Arabii Saudyjskiej oraz Zjednoczonych Emiratów Arabskich. 

W tym celu autorzy dokonali przeglądu systematycznego literatury fachowej, poszukując wyników badań klinicznych opublikowanych przed kwietniem 2024 r. Przeanalizowano 29 badań z udziałem 1840 chorych, w ramach których oceniano skuteczność suplementacji 11 związków polifenolowych. Analiza wskazała, że:

• kurkuma i kurkumina zmniejszały wskaźnik masy ciała, aktywność enzymów wątrobowych, stopień włóknienia, redukowały stężenie cytokin prozapalnych, stężenie kortyzolu, poprawiały profil lipidowy, stężenie glukozy we krwi i zwiększały wrażliwość na insulinę; 
• naryngenina zmniejszała masę ciała i BMI i poprawiała aktywność enzymów wątrobowych, jednak bez wpływu na profil lipidowy; 
• ekstrakt z zielonej herbaty zmniejszał masę ciała i BMI, poprawiał aktywność enzymów wątrobowych, profil lipidowy i markery stanu zapalnego;
• genisteina działała odchudzająco, poprawiała aktywność enzymów wątrobowych, insulinowrażliwość oraz redukowała stężenie cytokin prozapalnych, jednak nie wpływała istotnie na profil lipidowy (z wyjątkiem efektu obniżającego triglicerydy);
• hesperydyna zmniejszała masę ciała i obwód w pasie, poprawiała aktywność enzymów wątrobowych, profil lipidowy i markery zapalne;  
• sylimaryna obniżała aktywność enzymów wątrobowych, redukowała włóknienie i poprawiała lipidogram, jednak nie we wszystkich badaniach wpływała na cytokiny prozapalne;
• resweratrol także wykazywał korzystne efekty, jednak wyniki badań nie są spójne. 

Powyższe informacje należy traktować ostrożnie, ponieważ w przypadku niektórych nutraceutyków (np. genisteiny, narynginy, hesperydyny) przeprowadzono tylko pojedyncze badania, podczas gdy z resweratrolem wyraźnie więcej (i to najprawdopodobniej powoduje rozbieżności w wynikach). 

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby to choroba polegająca na odkładaniu się tłuszczu w komórkach wątroby u osób, które nie nadużywają alkoholu. Dziś coraz częściej nazywane jest „stłuszczeniem wątroby związanym z zaburzeniami metabolizmu”, aby podkreślić związek choroby wątroby z otyłością, cukrzycą, zespołem metabolicznym oraz włączyć pacjentów spożywających alkohol w różnych ilościach (ale niekoniecznie spełniających kryteria „nadużywania”). 

Choroba może długo przebiegać bezobjawowo, ale z czasem prowadzić do zapalenia wątroby, włóknienia, a nawet marskości. Główne czynniki ryzyka to otyłość, insulinooporność, cukrzyca typu 2 i dieta bogata w cukry oraz tłuszcze nasycone.

Stłuszczenie wątroby często dobrze reaguje na zmianę stylu życia: poprawę diety, regularny ruch, schudnięcie mogą potrafią znacząco zmniejszyć ilość tłuszczu w wątrobie i zahamować dalszy rozwój choroby. Do wspomagania tego procesu wykorzystuje się także nutraceutyki: o badaniach na tem temat można więcej przeczytać tutaj. 

Za wykorzystaniem polifenoli roślinnych przemawia fakt, że jedna z najskuteczniejszych, prometabolicznych diet (czyli dieta śródziemnomorska) jest w nie szczególnie bogata; ponadto osoby regularnie spożywające produkty zawierające te substancje rzadziej zapadają na choroby układu krążenia, zaburzenia metaboliczne czy raka jelita grubego, wreszcie, same polifenole roślinne mają właściwości przeciwzapalne, zmniejszają stres oksydacyjny i mogą bezpośrednio wpływać na czynność komórek wątroby, aktywując szlaki chroniące przed stresem oksydacyjnym albo regulujące wykorzystanie energii. 

Konieczne są dalsze badania nad suplementacją polifenoli roślinnych, aby ujednoznacznić wyniki, ustalić optymalne dawki i czas trwania terapii.  

Na podstawie

Ranneh Y, Bedir AS, Abu-Elsaoud AM, Al Raish S. Polyphenol Intervention Ameliorates Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: An Updated Comprehensive Systematic Review. Nutrients. 2024 Nov 29;16(23):4150. doi: 10.3390/nu16234150. PMID: 39683546; PMCID: PMC11644642.