Działanie przeciwgrzybicze czosnku

Niemieccy naukowcy z Uniwersytetu w Akwizgranie wskazują na czosnek i jego substancję aktywną – alicynę – jako potencjalny środek przeciwko mukormykozie, groźnej infekcji grzybiczej. 

Mukormykoza, zwana „czarnym grzybem”, zagraża przede wszystkim osobom z niedoborami odporności (np. chorzy na nowotwory, osoby po przeszczepieniach narządowych, z neutropenią), ale jej częstość zauważalnie wzrosła w okresie pandemii COVID-19 (głównie w Azji). Grzyb może zajmować różne części ciała, w tym jamę ustną, jamę nosową, gardło, płuca, mózg i przewód pokarmowy. Choroba stanowi spore wyzwanie, wymaga farmakoterapii z użyciem silnych leków przeciwgrzybiczych, a czasem nawet interwencji chirurgicznej (ale mimo leczenia przeszło połowa pacjentów umiera). 

Autorzy pracy zauważyli, że alicyna, substancja aktywna czosnku zawierająca siarkę jest aktywna wobec mikroorganizmów i może być stosowana w postaci wziewnej. Działa wielokierunkowo, m.in. uszkadza białka strukturalne (cytoszkielet) i dezaktywuje enzymy mikroorganizmów, ale także stymuluje układ immunologiczny. 

Przeprowadzone przez niemieckich naukowców badanie miało charakter laboratoryjny. Wykazali, że alicyna:

• w odpowiednich stężeniach blokuje rozwój zarodników grzybów powodujących mukormykozę, choć skuteczność jest różna w zależności od rodzaju patogenu;
• alicyna działa słabiej w sytuacji dużej ilości zarodników grzybów;
• wykazuje działanie przeciwgrzybicze także w fazie lotnej;
• działa z mocą porównywalną lub nawet większą niż silny lek przeciwgrzybiczy amfoterycyna B;
• obie substancje wykazują synergię wobec grzybów z rodzaju Mucorales. 

Tak wykazana skuteczność to jednak tylko jedna strona medalu. Przed ewentualnym zastosowaniem alicyny w warunkach klinicznych trzeba ustalić, czy w stężeniach skutecznych wobec grzybów będzie bezpieczna dla narządów i tkanek, zwłaszcza płuc (bo działa cytotoksycznie in vitro, co jest z kolei spójne z doniesieniami o oparzeniach powstałych po nieumiejętnym stosowaniu czosnku na skórę). Będzie też trzeba pokonać problemy związane z produkcją stabilnych preparatów alicyny. 

Historia wskazuje, że nie jest to bynajmniej wykluczone: w początkach ub. w. prasa opisywała (niepozbawione kontrowersji) wykorzystanie przez dr. Minchina z Dublina czosnku do leczenia gruźlicy. 

Na podstawie

Schier C, Gruhlke MCH, Reucher G, Slusarenko AJ, Rink L. Combating Black Fungus: Using Allicin as a Potent Antifungal Agent against Mucorales. Int J Mol Sci. 2023 Dec 15;24(24):17519. doi: 10.3390/ijms242417519. PMID: 38139348; PMCID: PMC10743604.