Rumuńscy lekarze różnych specjalności uważają, że w leczeniu cukrzycowej choroby oczu pomocne mogą być suplementy z cynkiem oraz chelatatory jonów miedzi. 

Cukrzycowa choroba oczu jest dość częstym powikłaniem wieloletniej, źle kontrolowanej cukrzycy. Przyczyną zmian siatkówki jest mikroangiopatia, czyli uszkodzenie przez nadmierne stężenie glukozy drobnych naczyń krwionośnych odpowiadających za unaczynienie tej wrażliwej na światło części gałki ocznej. Ta tzw. retinopatia cukrzycowa znajduje się w skali globalnej wśród najczęstszych przyczyn ślepoty. Na poziomie komórkowym bezpośrednią przyczyną uszkodzenia siatkówki są procesy nasilające stres oksydacyjny oraz nagromadzenie się toksycznych produktów metabolizmu węglowodanów. 

W siatkówce ważne role grają mikroelementy, w tym zwłaszcza cynk, żelazo i miedź, uczestniczące w regeneracji nerwów, transmisji synaptycznej i wytwarzaniu naczyń krwionośnych, a wszystkie te procesy są istotne z punktu widzenia zmian patologicznych zachodzących w cukrzycy. Dla przykładu, rozrost nowych, kruchych naczyń krwionośnych w odpowiedzi na niedokrwienie może powodować krwawienia, wysięki z pozostawieniem złogów, obrzęki czy nawet odwarstwienie siatkówki. 

Tymczasem jeśli chodzi o cynk:

  •  minerał ten uczestniczy w procesie wydzielania insuliny przez trzustkę, a jego suplementacja usprawnia ten mechanizm;
  •  chorzy na cukrzycę, zwłaszcza długotrwałą, mają zmniejszone stężenia cynku, m.in. w wyniku nasilonej utraty przez nerki;
  •  niskie stężenia cynku zwiększają podatność na działanie reaktywnych form tlenu;
  • zwiększają też ryzyko pojawienia się uszkodzenia siatkówki i elementów światłoczułych;
  • zwłaszcza w obliczu równoczesnego niedoboru witaminy A niedobory cynku przyspieszają progresję uszkodzeń mikrokrążenia.

Trzeba też jednak pamiętać, że zbyt duże stężenia cynku mogą przekroczyć zdolności buforowe mechanizmów regulacyjnych i również uszkadzać tkanki w mechanizmie stresu oksydacyjnego.

Z kolei miedź:

  • jest ważnym mikroelementem z punktu widzenia integralności nerwów, w tym nerwów wzrokowych;
  • niedobory miedzi wiążą się z pogorszeniem ostrości wzroku i rozróżniania kolorów, za co odpowiadają zaburzenia czynności włókien nerwu wzrokowego; 
  • w nadmiernych stężeniach prowadzi do nasilonego stresu oksydacyjnego i nitrozacyjnego, co grozi uszkodzeniem zakończeń nerwów wzrokowych;
  • nadmierne stężenia miedzi odnotowuje się w zaburzeniach metabolicznych: niealkoholowym stłuszczeniu wątroby, cukrzycy i zespole metabolicznym, co może być związane zarówno z hiperglikemią, jak i tlącym się stanem zapalnym i zaburzeniami wydzielania insuliny (przyczyną wspomnianego zjawiska jest uwalnianie miedzi z zasobów komórkowych, m.in. z bufora ceruloplazminowego, oraz z połączeń z albuminą); 
  • nadmierna ilość miedzi we krwi może upośledzać czynność śródbłonka, co z kolei jest mechanizmem przyspieszającym uszkodzenia mikronaczyniowe.

O tym, że suplementacja cynku jest korzystna z punktu widzenia zaburzeń metabolicznych w cukrzycy świadczą pojedyncze badania kliniczne. Propozycja zmniejszania stężenia miedzi za pomocą związków chelatujących wymaga sprawdzenia w warunkach klinicznych, podobnie zresztą jak efekty suplementacji cynku, który w dużych dawkach zmniejsza stężenie miedzi – decyzja o dawkach produktów wpływających na gospodarkę tymi minerałami nie będzie prosta i może wymagać monitorowania stężenia obu pierwiastków. 

Na podstawie

Dascalu AM, Anghelache A, Stana D, Costea AC, Nicolae VA, Tanasescu D, Costea DO, Tribus LC, Zgura A, Serban D, Duta L, Tudosie M, Balasescu SA, Tanasescu C, Tudosie MS. Serum levels of copper and zinc in diabetic retinopathy: Potential new therapeutic targets (Review). Exp Ther Med. 2022 May;23(5):324. doi: 10.3892/etm.2022.11253. Epub 2022 Mar 11. PMID: 35386624; PMCID: PMC8972839.