Nefrolodzy, chemicy i dietetycy z ośrodków w Nowarze i Mediolanie (Włochy) przeprowadzili, wspólnie z przedstawicielami firmy produkującej preparaty probiotyków, badanie kliniczne oceniające przydatność diety ubogobiałkowej w połączeniu z probiotykami w leczeniu przewlekłej choroby nerek. 

Przewlekła choroba nerek to stan postępującego (w różnym tempie, zależnie od przyczyny, zmienności osobniczej i skuteczności leczenia) uszkodzenia nerek; narastające zaburzenia ich czynności prowadzą do rozregulowania licznych mechanizmów odpowiadających za homeostazę, w tym metabolizm, gospodarkę wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową, utrzymywanie ciśnienia tętniczego czy przepływu krwi przez narządy (a nawet za pracę serca). 

Dieta ubogobiałkowa w przewlekłej chorobie nerek ma zapobiegać progresji uszkodzeń kłębuszków nerkowych (białko zwiększa bowiem ciśnienie filtracyjne, przyczyniając się do progresji patologicznych zmian w kłębuszkach nerkowych), natomiast probiotyki mają m.in. zmniejszać obciążenie organizmu toksynami bakteryjnymi (wytwarzanymi przez bakterie jelitowe). W zaawansowanej przewlekłej chorobie nerek dochodzi do nagromadzenia się szkodliwych produktów przemiany materii (w wyniku utraty zdolności filtracyjnej nerek), co z kolei ułatwia wzrost szkodliwych bakterii w przewodzie pokarmowym. Te zaś namnażając się, prowadzą do dysbiozy, nieszczelności nabłonka jelitowego i nasilonego przedostawania się toksyn bakteryjnych (lub całych mikroorganizmów) do krwiobiegu, co indukuje reakcje zapalne i przyspiesza rozwój miażdżycy. To zaś pogarsza stan kliniczny i przyspiesza rozwój poważnych powikłań, i skraca życie. Interwencje dietetyczne są od lat podstawą w leczeniu przewlekłej choroby nerek, natomiast autorzy omawianej pracy postanowili sprawdzić, czy dodatkowa suplementacja probiotyków ograniczy niekorzystne, opisane wyżej zjawiska.  

W badaniu uczestniczyło 60 chorych z eGFR <25 (orientacyjny wskaźnik czynności nerek), ale jeszcze niedializowanych. Przez kilka miesięcy otrzymywali szczepy Bifidobacterium longum (5 mld CFU) w połączeniu z Lactobacillus reuteri (1 mld CFU) albo placebo. Zastosowana u wszystkich dieta miała ograniczenie białka (0,6 g/kg), soli kuchennej, fosforu, kwasów tłuszczowych jednonienasyconych i cholesterolu. W razie indywidualnych potrzeb suplementowano mikroelementy i witaminy. 

W grupie otrzymującej probiotyki stwierdzono po 2 miesiącach redukcję (w porównaniu z placebo) azotu mocznikowego (parametr oceniający nagromadzenie produktów katabolizmu białek), cholesterolu, triglicerydów. Po kolejnych 3 miesiącach w grupie placebo zaobserwowano wzrost parametrów lipidowych i indykanu (produkt przemian jednej z toksyn bakteryjnych), w grupie probiotyków zaobserwowano natomiast trend w kierunku ich zmniejszenia. Autorzy podejrzewają, że może to być skutkiem uszczelnienia nabłonka jelit i konkurencji probiotyków ze szkodliwymi bakteriami w środowisku jelit. 

To, co jednak zaskakuje, to zmniejszenie zapotrzebowania na leki moczopędne i przeciwnadciśnieniowe w grupie leczonej probiotykami. Wydaje się, że suplementacja probiotyków wiązała się z redukcją ciśnienia tętniczego oraz zmniejszeniem ilości płynów w przestrzeni zewnątrzkomórkowej. Stwierdzono też nieistotne statystycznie, acz zastanawiające różnice czasu bez konieczności dializoterapii: w okresie obserwacji rozpoczęcia dializ wymagało 17 proc. pacjentów z grupy probiotyków i aż połowa grupy kontrolnej. 

Autorzy uważają, że ich propozycja łączenia specjalnej diety z probiotykami, pozwalająca ograniczyć spożycie mięsa, zużycie leków i poprawić jakość życia, ma też wymiar proekologiczny i niesie potencjał na przyszłość. W kolejnych badaniach konieczne są dłuższe okresy obserwacji i większa liczebność grup, aby dokładniej ocenić wpływ probiotyków na przeżycie i częstość poważnych powikłań. 

Na podstawie

De Mauri A, Carrera D, Bagnati M, Rolla R, Vidali M, Chiarinotti D, Pane M, Amoruso A, Del Piano M. Probiotics-Supplemented Low-Protein Diet for Microbiota Modulation in Patients with Advanced Chronic Kidney Disease (ProLowCKD): Results from a Placebo-Controlled Randomized Trial. Nutrients. 2022 Apr 14;14(8):1637. doi: 10.3390/nu14081637. PMID: 35458199; PMCID: PMC9025298.