Naukowcy z malezyjskiej filii cenionego (w pierwszej setce najlepszych na świecie) Uniwersytetu Monash przeprowadzili badanie kliniczne, w którym wykazali, że suplementacja tokotrienoli może usprawniać czynność nerwów w przebiegu neuropatii cukrzycowej. 

Neuropatia cukrzycowa jest częstym powikłaniem cukrzycy. Długotrwale (latami) zwiększony poziom glukozy we krwi powoduje uszkodzenie komórek nerwowych, co wiąże się z osłabieniem przewodnictwa w nerwach. Skutki dla organizmu są wielorakie, a do najpoważniejszych należy osłabienie czucia. To jest przyczyną zjawiska tzw. bezbólowych zawałów serca u chorych na cukrzycę (znacznie trudniej je przez to rozpoznać!) oraz zespołu stopy cukrzycowej. Ten ostatni stan oznacza chorobę stóp, w której uszkodzenia mogą prowadzić do martwicy, zniekształceń stawów i nawet konieczności amputacji. Przyczyną są zakażenia bakteryjne wywodzące się z ran, które pojawiają się na stopach, bo chory nie odczuwa bólu i nie reaguje na urazy stóp (np. ostre kamyki w bucie). Sytuacja jest jednak jeszcze bardziej skomplikowana: mimo że czucie jest osłabione, chorzy cierpią z powodu pojawiania się bólu bez związku z urazem. Jest to tzw. ból neuropatyczny, którego przyczyną jest uszkodzenie włókien nerwowych przez glukozę. Ból ten nie reaguje na typowe leki przeciwbólowe. Postępowanie koncentruje się na kontroli glikemii, stosowaniu leków skutecznych w bólu neuropatycznym i edukacji chorych co do konieczności i sposobów regularnego dbania o stopy. Wysiłki dążą do zwolnienia postępu choroby. 

Już na wczesnych etapach rozwoju neuropatii cukrzycowej za pomocą specjalistycznych badań można wychwycić zaburzenia przewodnictwa nerwowego. Dość dokładnie pokazują stan funkcjonowania nerwów prowadzących włókna unerwiające stopy. Takie badania elektofizjologiczne wykorzystali autorzy omawianej pracy, w celu oceny skuteczności suplementacji tokotrienoli w tej chorobie. 

Tokotrienole to substancje o aktywności witaminy E (nazwą tą objętych jest bowiem aż osiem związków chemicznych, cztery tokotrienole i cztery tokoferole). Występują naturalnie w niektórych olejach roślinnych, m.in. palmowym, także z palmy sabałowej (skądinąd popularnym nutraceutyku, szerzej znanym pod nazwą saw palmetto), oleju z otrąb ryżowych. Mają działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i neuroprotekcyjne. Ich skuteczność w suplementacji doustnej obserwowano w badaniach na zwierzętach, aktualna praca potwierdza te ich właściwości u chorych na cukrzycę. 

W badaniu wzięło udział 85 chorych z neuropatią cukrzycową, którym przez rok podawano mieszaninę tokotrienoli w dawce 200 mg co 12 godz. albo placebo. Po 6 miesiącach od zakończenia chorych przebadano ponownie, aby sprawdzić, czy ewentualne efekty suplementacji utrzymają się dłużej. 

Analiza wskazała, że grupa otrzymująca tokotrienole uzyskiwała istotnie lepsze wyniki przewodnictwa w nerwach czuciowych (pośrodkowym, łydkowym) i ruchowych (piszczelowy) niż grupa placebo. W uproszczeniu: impulsy biegły u tych osób szybciej. Czas suplementacji, po jakim pojawiały się te efekty wynosił, zależnie od badanego nerwu, od 6 do 12 miesięcy (szybciej w przypadku nerwów ruchowych). Po zakończeniu suplementacji różnice między grupami jednak wyrównały się. Sugeruje to, że tokotrienole mogą wpływać na przebieg neuropatii cukrzycowej, prawdopodobnie biorąc udział w naprawie osłonek mielinowych, jednak efekt ustępuje po jej zakończeniu. 

Badanie to jest spójne z innymi pracami sugerującymi skuteczność suplementacji witaminy E w leczeniu neuropatii cukrzycowej, jednak wnosi pewną nowość. Dotychczas z działaniem witaminy E kojarzono głównie frakcję tokoferoli, wielokrotnie mniej uwagi poświęcając tokotrienolom. Praca malezyjskich uczonych wskazuje, że tokotrienole również mają działanie biologiczne możliwe do udokumentowania w warunkach klinicznych i zasługują na dalsze badania. 

Na podstawie

Chuar PF, Ng YT, Phang SCW, Koay YY, Ho JI, Ho LS, Botross Henien NP, Ahmad B, Abdul Kadir K. Tocotrienol-Rich Vitamin E (Tocovid) Improved Nerve Conduction Velocity in Type 2 Diabetes Mellitus Patients in a Phase II Double-Blind, Randomized Controlled Clinical Trial. Nutrients. 2021 Oct 25;13(11):3770. doi: 10.3390/nu13113770. PMID: 34836025; PMCID: PMC8618591.