Zanim świat naukowy zachwycił się probiotykami i zaczął intensywnie badać związki dysbiozy (niekorzystnych zmian składu flory jelitowej) z chorobami przewlekłymi i zwłaszcza pośrednictwem w tej relacji układu immunologicznego, nefrolodzy doskonale zdawali sobie sprawę z niebezpieczeństw tlącego się systemowego stanu zapalnego i jego związku z odżywieniem. Ich pacjenci z zaawansowaną przewlekłą chorobą nerek cierpią bowiem na zespół „niedożywienie-zapalenie-miażdżyca”, w którym współistnieją te trzy groźne stany i wzajemnie potęgują swoje konsekwencje, z tym że główną rolę wydaje się grać właśnie stan zapalny, przyspieszający rozwój powikłań i zgon. 

U podłoża przewlekłego stanu zapalnego w chorobie nerek stoi najprawdopodobniej wiele czynników (m.in. stale powtarzająca się stymulacja układu odpornościowego przez elementy dializatora, z którymi kontaktuje się krew, stres oksydacyjny czy gromadzące się w organizmie toksyny mocznicowe). Ostatnio, na fali łączenia stanów zapalnych z dysbiozą, zaczęto także podejrzewać w tym kontekście klinicznym możliwy udział mikroflory jelitowej. 

A skoro tak, można sprawdzić, czy ewentualna suplementacja probiotyków jest w stanie wpłynąć na nasilenie stanu zapalnego obejmującego organizm w zaawansowanych stadiach przewlekłej choroby nerek. Lekarze i specjaliści żywienia klinicznego z Korei Południowej przeprowadzili niewielkie badanie kliniczne, którego wyniki sugerują, że jest to możliwe. 

W badaniu wzięło udział 22 chorych hemodializowanych (hemodializy ratują życie osobom, których nerki przestały pełnić funkcję wydalniczo-filtracyjną). Podawano im złożony preparat zawierający dwa szczepy probiotyków (w dawce 2 x 10 mld CFU co 12 godz.): Bifidobacterium bifidum BGN4 oraz Bifidobacterium longum BORI. Interwencję stosowano przez 3 miesiące. 

Skutkiem zastosowanej suplementacji były:

  • wzrost stężenia krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w kale (wydzielane przez dobroczynne bakterie substancje o działaniu przeciwzapalnym);
  • zmniejszenie stymulowanego lipopolisacharydem bakteryjnym wydzielania kalprotektyny i interleukiny 6 (świadczy o mniejszej „skłonności do aktywacji” układu odpornościowego);
  • ponaddwukrotny wzrost odsetka limfocytów regulatorowych (wygaszających reakcję zapalną) oraz zmniejszenie (o ok. jedną trzecią) ilości monocytów wykazujących aktywność prozapalną. 

W innej pracy, pochodzącej z Brazylii, podawanie przez 3 miesiące złożonego preparatu zawierającego szczepy Lactobacillus plantarum, Lactobacillus rhamnosus, Bifidobacterium bifidum i Bifidobacterium longum zaowocowało zmniejszeniem stężenia syndekanu (toksyna bakteryjna) i stężenia glukozy u osób wymagających hemodializ, co również sugeruje możliwość wpływania za pomocą suplementacji bakterii jelitowych na procesy metaboliczne i zapalne u chorych z uszkodzonymi nerkami.

Obserwacje te wskazują na potencjał wspierania, za pomocą probiotyków, leczenia przewlekłego stanu zapalnego u chorych ze schyłkową niewydolnością nerek, co może przełożyć się na zwolnienie progresji miażdżycy i prewencję powikłań krążeniowych. Konieczne są oczywiście dalsze badania, które pozwolą ocenić, czy takie efekty faktycznie da się uzyskać w długiej perspektywie. 

Na podstawie

  1. Choi E, Yang J, Ji GE, Park MS, Seong Y, Oh SW, Kim MG, Cho WY, Jo SK. The effect of probiotic supplementation on systemic inflammation in dialysis patients. Kidney Res Clin Pract. 2022 Jan;41(1):89-101. doi: 10.23876/j.krcp.21.014. Epub 2021 Nov 18. PMID: 34974660; PMCID: PMC8816411.
  2. de Araújo ÉMR, Meneses GC, Carioca AAF, Martins AMC, Daher EF, da Silva Junior GB. Use of probiotics in patients with chronic kidney disease on hemodialysis: a randomized clinical trial. J Bras Nefrol. 2022 Sep 12:S0101-28002022005045403. English, Portuguese. doi: 10.1590/2175-8239-JBN-2022-0021en. Epub ahead of print. PMID: 36112723.