Zapachy były wykorzystywane do uzyskiwania odprężenia już w starożytności. Dziś naukowcy udowadniają eksperymentalnie, że olejki eteryczne posiadają właściwości farmakologiczne. Dzięki działaniu w ośrodkowym układzie nerwowym mogą wywierać wpływ przeciwlękowy, przeciwdepresyjny i nasenny.

Związki farmakologicznie czynne w olejkach eterycznych to m.in. terpenoidy, do których należą m.in. linalool, octan linalilu, limonen, pinen, geraniol, citronellol.

Wiemy, że do neuroaktywnych olejków eterycznych należą:

  • olejek lawendowy: najlepiej przebadany naukowo pod kątem wpływu na układ nerwowy; stwierdzono, że
    • powoduje redukcję markerów hormonalnych i immunologicznych stresu (ostrego i przewlekłego)
    • działa przeciwlękowo (efekt wykazany u chorych operowanych i pacjentów z nowotworami), przeciwdepresyjnie (u pacjentów hemodializowanych)
  • olejek z palisandru: bogaty w linalool, używany w medycynie ludów Amazonii dla działania uspokajającego, przeciwdepresyjnego i przeciwpadaczkowego;
  • olejek z werbeny: werbena jest wykorzystywana w medycynie ludowej dla działania uspokajającego i przeciwlękowego
  • olejek z bergamotki: zmniejsza markery hormonalne stresu
  • olejek Neroli (z pomarańczy gorzkiej) i inne olejki cytrusowe: wykazano działanie przeciwlękowe, poprawiające nastrój, relaksacyjne, poprawiające funkcje układu immunologicznego i nawet poprawiające percepcję co do własnego stanu zdrowia
  • olejek różany (z róży damasceńskiej): działa relaksacyjnie (co potwierdzono obiektywnymi pomiarami ciśnienia tętniczego, częstością oddechów i saturacją tlenem hemoglobiny), przeciwlękowo, zmniejsza markery hormonalne stresu, poprawia przepływ krwi przez mózg w obszarach odpowiadających m.in. za pamięć i procesowanie złożonych czynności umysłowych
  • olejek geraniowy: wykazano działanie przeciwlękowe
  • olejek cząbrowy: wykazano efekty przeciwlękowe, uspokajające i nasenne
  • olejek z drzewa sandałowego: działanie przeciwlękowe
  • olejek rumiankowy, rozmarynowy, z melisy, z pelargonii: jw.

Z dotychczasowych badań nie wynika, jaki dokładnie jest mechanizm działania terpenoidów na mózg. Być może po części jest to wpływ na przekaźnictwo GABA-ergiczne, jednak z marszu można założyć, że nie jest to jedyny mechanizm. Tak czy inaczej, dzięki badaniom kinicznym nie musimy znać dokładnych mechanizmów, aby wykazać, że konkretne mają olejki działanie przeciwlękowe, uspokajające czy nasenne – i dzięki urządzeniom do aromaterapii możemy śmiało z tej wiedzy korzystać (byle z umiarem).

Na podstawie
Adv Exp Med Biol. 2020;1260:283-296. Anxiolytic Terpenoids and Aromatherapy for Anxiety and Depression. Agatonovic-Kustrin S, Kustrin E, Gegechkori V, Morton DW.