Mało który polifenol zrobił w świecie naukowym tak spekakularną karierę, jak resweratrol (może z wyjątkiem kurkuminy). Resweratrol ma tak wiele różnorodnych udowodnionych działań, że nawet znalazł się badaniach przedrejestracyjnych – co oznacza, że są firmy farmaceutyczne zainteresowane promocją reweratrolu w celach terapeutycznych. 

Resweratrol początkowo kojarzył się z działaniem hamującym miażdżycę – we Francji osoby pijące dużo czerwonego wina rzadziej przechodziły zawał mimo ogólnie „niezdrowej” diety. A niektóre czerwone wina są w resweratrol wyjątkowo bogate. Dziś wiemy, że poglądy na dietę i to zwłaszcza pod kątem kardiologii wymagają głębokiej rewizji, niemniej entuzjazm do resweratrolu pozostał. Związek ten przebadano jak chyba żaden inny spośród polifenoli, zarówno w badaniach eskperymentalnych, obserwacyjnych, jak i interwencyjnych, i to pod kątem działania na najróżniejsze narządy i tkanki. Dzięki niedawnej pracy naukowców z Indii mamy możliwość zapoznać się z podsumowaniem wielorakich działań resweratrolu. 

Resweratrol:

  • wpływa na aktywność enzymów uczestniczących w ochronie antyoksydacyjnej, przyczyniając się do lepszej neutralizacji wysoce reaktywnych związków tlenu i azotu oraz wolnych rodników
  • na wiele sposobów hamuje przewlekłe reakcje zapalne, m.in. zmniejszając wydzielanie cytokin prozapalnych czy wpływając na aktywność genów odpowiedzi zapalnej w komórkach układu immunologicznego
  • równolegle resweratrol poprawia odporność przeciwzakaźną, zwłaszcza utrudnia replikację niektórych wirusów, działa przeciwbakteryjnie i usprawnia osłabione reakcje odpornościowe – zarówno komórkowe, jak i humoralne
  • prawdopodobnie pośrednio, poprzez wpływ antyoksydacyjny i przeciwzapalny, spowalnia progresję miażdżycy
  • nie jest natomiast jasny wpływ resweratrolu na ciśnienie tętnicze (obserwowano zarówno zmniejszenie, jak i wzrost ciśnienia – osoby decydujące się na suplementację resweratrolu nie powinny więc rezygnować z regularnych badań!)
  • poprzez wpływ na onkogeny resweratrol działa antynowotworowo – zarówno zapobiega przemianie rakowej, jak i zwalnia progresję już istniejących nowotworów, interferuje z wykorzystaniem energii przez komórki nowotworowe i może przyspieszać ich śmierć – jednak w badaniach różne dawki resweratrolu okazały się wywierać pod tym względem zupełnie różne działania (czasem przeciwstawne!), co mocno komplikuje możliwość wykorzystania go w terapii
  • działa hepatoprotekcyjnie, zmieniając metabolizm komórek wątrobowych – zmniejsza stłuszczenie wątroby, poprawia funkcję hepatocytów uszkodzonych przez alkohol i inne toksyny, hamuje włóknienie wątroby (co rodzi nadzieje na zwalnianie progresji do stadium marskości)
  • poprawia wychwyt glukozy przez mięśnie szkieletowe, zmniejsza insulinooporność i hamuje rozwój uszkodzeń komórkowych w cukrzycy 
  • poprawia metabolizm komórek tkanki tłuszczowej, przyczyniając się do lepszego spalania tłuszczów, ograniczenia ich odkładania i przez to – zapobiegania narastania otyłości
  • zapobiega przedwczesnej śmierci neuronów w przebiegu choroby Alzheimera i Parkinsona.

W artykule autorzy zwracają uwagę na dwa ważne i stosunkowo nowe aspekty: 

  • aktywność hormonalną resweratrolu – związek ten jest fitoestrogenem, czyli przyłącza się do receptorów estrogenowych, a dzięki temu może zupełnie inaczej działać u kobiet i u mężczyzn;
  • siłę działania antyoksydacyjnego – jest ona na tyle duża, że może osłabiać efekty treningów w sporcie zawodowym (część efektów sportowych, np. przystosowanie układu krążenia, zachodzi dzięki działaniu wolnych rodników, co miałoby tłumaczyć gorsze efekty treningu u osób przyjmujących dużą ilość resweratrolu). Mimo że to dość nowa hipoteza, wymagająca weryfikacji, autorzy, zapewne z ostrożności, zalecają, by resweratrolu nie spożywać w dniach treningu. 

Mimo wielu korzystnych działań obserwowanych w badaniach laboratoryjnych, badania kliniczne z resweratrolem przynoszą niespójne wyniki. Prozaicznie mówiąc: jedne „wychodzą”, inne nie. Może mieć na to wpływ ogromna liczba czynników, od projektu badania począwszy, przez styl życia uczestników, ich garnitur genetyczny, dawkę resweratrolu i czas obserwacji. Z badań klinicznych najwięcej danych o korzystnych wynikach stosowania resweratrolu mamy w kontekście demencji, choroby Parkinsona, cukrzycy, chorób układu krążenia, otyłości i stłuszczenia wątroby. Oczekujmy więc wyników kolejnych badań klinicznych, każde z nich bowiem poszerza naszą wiedzę, jak optymalnie i u kogo stosować resweratrol w celu uzyskania poprawy stanu zdrowia (lub zapobiegania chorobom) 

Na podstawie

Foods. 2020 Mar 14;9(3). Health Benefits and Molecular Mechanisms of Resveratrol: A Narrative Review. Meng X, Zhou J, Zhao CN, Gan RY, Li HB.