Kurkuma i jej składniki mają liczne działania, które można próbować wykorzystać w leczeniu choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – przekonują pediatrzy z University of Oklahoma Health Sciences Center (USA). Natomiast naukowcy z Uniwersytetu w Mesynie (Włochy) zwracają uwagę na potencjał owoców cytrusowych i ich bioflawonoidów. 

Mimo że wciąż nie znamy przyczyny chorób zapalnych jelit (choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelit), z najnowszych badań wyłania się szczególna rola interakcji między mikroflorą jelitową a ścianą przewodu pokarmowego. U chorych bowiem stosunkowo często obserwuje się różnorodne zaburzenia składu mikrobiomu jelitowego, z ubytkiem bakterii mających znaczenie ochronne i wzrostem odsetka prozapalnych rodzajów, jak  Escherichia czy Fusobacterium. Nie wiemy, co jest przyczyną reakcji zapalnej w ścianie jelit, która leży u podłoża obu chorób, jednak z wielu obserwacji wynika, że duże znaczenie ma dieta – i chorzy po pewnym czasie sami intuicyjnie zaczynają unikać pewnych pokarmów, które rodzą niebezpieczeństwo pojawienia się kolejnego rzutu.

Wydaje się, że rzutom zapobiega dieta bogata w błonnik, a błonnik jest przecież ważnym prebiotykiem, czyli substancją wykorzystywaną przez dobroczynne bakterie jako źródło energii i w związku z tym promującą ich wzrost. Bakterie te metabolizują błonnik do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które bezpośrednio stymulują limfocyty regulatorowe, odpowiedzialne za „trzymanie pod kontrolą” reakcji zapalnych. Z przeprowadzonych dotychczas badań klinicznych nad suplementacją pro- i prebiotyków nie wyłania się jednak klarowny obraz, co można interpretować tak, że pomagają pewnym grupom chorych, ale nie są uniwersalnym środkiem (takich zresztą próżno szukać nawet wśród silnych leków).

Zdaniem autorów pierwszej z cytowanych prac [1] duży potencjał leży natomiast w kurkumie i kurkuminoidach. Te ostatnie to substancje biologicznie aktywne obecne w kłączu kurkumy. Należy do nich kurkumina, demetoksykurkumina, bisdemetoksykurkumina i cyklokurkumina. Kurkuma i kurkuminoidy:

  • działają przeciwbakteryjnie, hamując rozwój patologicznych bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, promują natomiast bakterie korzystne;
  • wspierają syntezę korzystnych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych;
  • uszczelniają nabłonek jelitowy;
  • hamują odpowiedź układu immunologicznego na antygeny bakterii jelitowych;
  • działają przeciwzapalnie, i to na wielu poziomach, wpływając na liczne szlaki sygnałowe i regulując działanie różnych komórek układu odpornościowego (zmniejszają np. wydzielanie cytokin prozapalnych i enzymów aktywowanych w regionach objętych zapaleniem, np. cyklooksygenazy-2);
  • działają antyoksydacyjnie, czyli chronią komórki przed uszkodzeniami w przebiegu zapalenia;
  • hamują aktywność enzymów rozkładających tkankę łączną (tzw. metaloproteaz macierzy).

Wiele z tych efektów obserwowano specyficznie w przewodzie pokarmowym, co jeszcze podsyca nadzieje związane z możliwością wykorzystania kurkumy i jej składników w leczeniu chorób zapalnych jelit. Kurkuma i kurkuminoidy wydają się bardzo bezpieczne, działań ubocznych powodują niewiele i rzadko – trzeba jednak poczekać, co przyniosą wyniki badań klinicznych z udziałem ludzi – do ustalenia jest m.in. który z kurkuminoidów jest najskuteczniejszy i w jakiej dawce powinien być podawany.

Włoscy naukowcy [2] wiele nadziei wiążą z kolei z owocami cytrusowymi, w tym bergamotką, pomarańczą chińską, gorzką pomarańczą czy yuzu. Zawarte w nich bioflawonoidy zostały sprawdzone – z dobrymi skutkami – w co najmniej kilkunastu laboratoriach i okazały się korzystne w leczeniu lub zapobieganiu chorobom zapalnym jelit u zwierząt. Także i te związki okazują się wspierać wzrost pożądanych bakterii, w tym z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium, mogą też przywracać zaburzoną równowagę w układzie odpornościowym. Autorzy zachęcają do przeprowadzenia badań z udziałem ludzi – jak wskazują, póki co żadna firma jeszcze nie wypróbowała swojego produktu z bioflawonoidami cytrusowymi w leczeniu choroby zapalnej jelit w kontrolowanych warunkach badania klinicznego.

Na podstawie

  1. Int J Mol Sci. 2019 Apr 18;20(8). Curcumin and Intestinal Inflammatory Diseases: Molecular Mechanisms of Protection. Burge K, Gunasekaran A, Eckert J, Chaaban H.
  2. Nat Prod Res. 2019 Apr 16:1-15. Citrus fruits and their flavonoids in inflammatory bowel disease: an overview. Musumeci L, Maugeri A, Cirmi S, Lombardo GE, Russo C, Gangemi S, Calapai G, Navarra M.