Poszerza się nasza wiedza o roli cynku w działaniu układu odpornościowego i znaczeniu tego metalu dla zwalczania bakterii.

Dzięki pracy inżynierów molekularnych, mikrobiologów i specjalistów chorób zakaźnych z Uniwersytetu w Queensland (Australia) dowiedzieliśmy się, jak uropatogenne szczepy Escherichia coli unikają śmiercionośnej broni, jakim są dla nich cząsteczki cynku – wykorzystywane, a jakże! – przez makrofagi (komórki układu immunologicznego) do likwidacji nieproszonych gości.

Uropatogenne szczepy bakterii szczególnie upodobały sobie układ moczowy i są częstą przyczyną jego zakażeń, z odmiedniczkowym zapaleniem nerek włącznie (mogą też jednak powodować inne poważne infekcje, np. sepsę). Naukowcom udało się zaobserwować, jak makrofagi pożerające bakterie wykorzystują cynk do ich zabijania – i jak bakterie usiłują (nierzadko skutecznie) uniknąć toksycznego działania cynku.

Cynk wywołuje w komórce bakterii stres oksydacyjny, deficyt manganu i blokadę enzymów wykorzystywanych do czynności życiowych. Makrofagi wykorzystują ten metal do walki nie tylko ze wspomnianą Escherichia coli, ale także prątkami gruźlicy, paciorkowcami czy salmonellą. Bakterie chorobotwórcze są, jak się okazuje, wyposażone w systemy umożliwiające unikanie toksycznego działania cynku (np. białka wypompowujące cynk na zewnątrz komórki).

Nowe dane pozwolą nam uzyskać lepszy wgląd w to, jak układ immunologiczny kontroluje florę bakteryjną i być może opracować skuteczne terapie uniemożliwiające bakteriom ucieczkę przed tymi mechanizmami, m.in. cynkiem. Ma to szczególnie duże znaczenie w erze narastającej oporności na antybiotyki, musimy bowiem poszukiwać owych metod zwalczania infekcji, a cynk i zwiększanie wrażliwości nań bakterii (oraz wzmacnianie makrofagów) są opcją nie dość, że naturalną, to na dodatek dobrze znaną układowi odpornościowemu.

Na podstawie

Claudia J. Stocks, Minh-Duy Phan, Maud E. S. Achard, Nguyen Thi Khanh Nhu, Nicholas D. Condon, Jayde A. Gawthorne, Alvin W. Lo, Kate M. Peters, Alastair G. McEwan, Ronan Kapetanovic, Mark A. Schembri, Matthew J. Sweet. Uropathogenic Escherichia coli employs both evasion and resistance to subvert innate immune-mediated zinc toxicity for dissemination. Proceedings of the National Academy of Sciences, 2019; 201820870