W procesach gojenia ran duże znaczenie z punktu widzenia żywienia ma odpowiednio zwiększona podaż białka i zaopatrzenie w mikroelementy oraz kwasy omega-3. To jednak nie wszystko, są bowiem zioła, które również mogą wpływać na regenerację tkanek. Należy do nich wąkrotka azjatycka. 

Wąkrotka azjatycka tradycyjnie kojarzona jest z wpływem na układ nerwowy (medycyna ludowa poleca ją na poprawę pamięci u starszych osób) oraz układ naczyniowy. To ostatnie działanie (choć zapewnie nie tylko ono) stoi najprawdopodobniej za ułatwianiem procesów gojenia. 

Naukowcy z University of Greenwich oraz HCA London Bridge Hospital (Wielka Brytania) wyszukali cztery badania kliniczne oceniające możliwość wykorzystania w tym celu wąkrotki azjatyckiej. Jej skuteczność obserwowano w ranach oparzeniowych, w trudno gojących się ranach u chorych na cukrzycę, w przewlekłej szczelinie odbytu i wreszcie w jatrogennych ranach po laseroterapii. Autorzy zidentyfikowali kilka potencjalnych mechanizmów działania wąkrotki azjatyckiej:

  • stymulacja wytwarzania kolagenu typu I i przyspieszanie remodelingu tkanki łącznej;
  • stymulacja wydzielania czynników wzrostowych: fibroblastów (FGF), śródbłonka (VEGF) – czynniki te ułatwiają tworzenie się nowych naczyń krwionośnych zaopatrujących uszkodzony obszar;
  • działanie przeciwzapalne polegające na redukcji ilości cytokin prozapalnych, prostaglandyn i leukotrienów oraz cyklooksygenazy 2 (COX2) i lipooksygenazy; 

a na poziomie klinicznym stwierdzono:

  • przyspieszanie ziarninowania i obkurczania się rany;
  • skracanie czasu krwawienia;
  • przyspieszanie reepitelializacji, czyli ponownego pokrywania się rany nabłonkiem;
  • prewencję zakażeń ran;
  • zmniejszanie bólu;
  • ograniczenie rozmiarów rumienia wokół rany (co świadczy o mniejszym nasileniu reakcji zapalnej) i przebarwień skóry. 

Wpływ wąkrotki azjatyckiej na przebudowę tkanki łącznej (m.in. syntezę kolagenu) może być odpowiedzialny za uszczelnianie naczyń żylnych (a niewydolność żylna jest tradycyjnym wskazaniem do stosowania tego zioła). Z kolei wpływ na syntezę kolagenu jest co najmniej dwojaki, bo wąkrotka azjatycka wydaje się hamować jego wytwarzanie, gdy z jakichś powodów jest nadmiernie stymulowane (co wyraża się skutecznością ekstraktów z wąkrotki w terapii keloidów). 

W badaniach klinicznych poświęconych przyspieszaniu gojenia ran wąkrotka azjatycka była stosowana zarówno miejscowo, jak i doustnie, stosuje się też substancje czynne izolowane z wąkrotki. Dawki stosowane w badaniach wahają się od 60 mg co 12 godz. (susz, doustnie), przez 330-680 mg ekstraktu, a w przypadku azjatykozydu 100 mg co 8 godz. (doustnie). Stężenia ekstraktu z wąkrotki azjatyckiej w preparatach do stosowania miejscowego wynoszą 0,05-3%. 

Przemysł najprawdopodobniej skupi się na tworzeniu nowych postaci wąkrotki azjatyckiej, o zwiększonej penetracji w głąb skóry lub poprawionej biodostępności po podaniu doustnym, np. formuł nano- (znanych chociażby z procesów technologicznych zwiększających wchłanianie kurkuminy). 

Na podstawie

Arribas-López E, Zand N, Ojo O, Snowden MJ, Kochhar T. A Systematic Review of the Effect of Centella asiatica on Wound Healing. Int J Environ Res Public Health. 2022 Mar 10;19(6):3266. doi: 10.3390/ijerph19063266. PMID: 35328954; PMCID: PMC8956065.