Zarówno choroba Hashimoto, jak i choroba Gravesa-Basedowa, mimo że kompletnie różne pod względem objawów (pierwsza prowadzi do niedoczynności tarczycy, druga wprost przeciwnie – do nadczynności), mają wspólną cechę patogenetyczną: obie są chorobami z autoagresji. Obie też stosunkowo często współwystępują z nadwrażliwością na gluten, co może mieć związek z uszkodzeniem bariery jelitowej i dysbiozą. 

Nadmierna przepuszczalność nabłonka jelitowego może uwalniać do krwi antygeny podobne w budowie do białek tarczycy, więc jeśli dojdzie do aktywacji układu odpornościowego, może dojść do rozwoju którejś z wymienionych chorób. To tylko jeden z aspektów związków między jelitami a tarczycą, na który zwracają uwagę naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Grazie (Austria). Flora jelitowa nie tylko wpływa na przepuszczalność jelit, ale także na wchłanianie mikroelementów diety niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Są to m.in. jod, żelazo, selen, cynk, witamina D. 

W chorobach tarczycy obserwuje się zubożenie flory jelitowej w pałeczki z rodzajów Lactobacillus oraz Bifidobacterium. Badania na zwierzętach wskazują, że suplementacja przedstawicieli tych bakterii poprawia funkcję tarczycy (zwiększa ilość krążących we krwi hormonów tarczycy) i że efekt ten może zachodzić na drodze wielu mechanizmów. Dla przykładu:

  • może w nim uczestniczyć układ immunologiczny, którego działanie zmienia się po kontakcie z dobroczynnymi bakteriami;
  • pewne białka bakteryjne wiążą hormony tarczycy i w ten sposób tworzą ich rezerwuar, z którego są powoli uwalniane, co zmniejsza wahania ich stężenia we krwi;
  • enzymy bakteryjne mogą uczestniczyć w metabolizmie hormonów tarczycy, co z kolei może przekładać się na ich dostępność.

Autorzy są zdania, że suplementacja probiotyków i kluczowych mikroelementów diety może być cennym uzupełnieniem aktualnych terapii chorób tarczycy. Potrzebna jest jeszcze weryfikacja tych przypuszczeń w badaniach z udziałem ludzi. Są już pierwsze jaskółki – w badaniu klinicznym wykazano, że suplementacja synbiotyku zmniejszyła zmęczenie, poprawiła takie parametry funkcji tarczycy jak TSH i T4, pozwoliła też ograniczyć dawkę lewotyroksyny.

Najwyraźniej do licznych osi sprzężenia zwrotnego między narządami a jelitami trzeba dołożyć jeszcze jedną: oś jelita-tarczyca. 

Na podstawie

Nutrients. 2020 Jun 12;12(6). Thyroid-Gut-Axis: How Does the Microbiota Influence Thyroid Function? Knezevic J et al.