Dzisiejsza medycyna to wciąż era zachwytu nad EBM, czyli evidence-based medicine: medycyną opartą na faktach (w praktyce: badaniach naukowych, często sponsorowanych przez koncerny farmaceutyczne). To koncepcja odchodząca od wiary i jednostkowego doświadczenia pojedynczego lekarza na rzecz danych statystycznych. Czy to słuszna, czy niesłuszna idea, można by napisać całą książkę – w takich czasach jednak żyjemy, że badania naukowe mają wyjątkowo duże znaczenie dla przebiegu terapii i często ich brak jest podnoszony jako argument przeciwko suplementacji czy leczeniu dietą.

Włoscy naukowcy postanowili nieco skruszyć ten mur niewiary w suplementację i dokonali przeglądu badań – na gruncie EBM! – w celu ustalenia, które nutraceutyki można wykorzystywać w celu łagodzenia przewlekłego bólu u osób w zaawansowanym wieku.   

Ból u starszych osób to jeden z większych problemów współczesnej medycyny. Z jednej strony chorzy tacy często są pozostawieni z bólem (obawy i lekarzy, i chorych przed zwiększaniem intensywności leczenia, albo obiektywne trudności z dobraniem leków z uwzględnieniem ich działań ubocznych i interakcji), z drugiej – ból dotyka człowieka jako całości, zarówno psychiki, jak i wszystkich narządów, generuje stres i może mieć skutki dosłownie dewastujące. W przypadku starszych, schorowanych osób – zmniejsza rezerwy narządowe i czyni ich podatnymi na jeszcze większe pogorszenie stanu zdrowia (stan takiej szczególnej podatności na czynniki szkodliwe nazywa się „zespołem kruchości”). 

Autorzy omawianej pracy są zdecydowanymi zwolennikami wielodyscyplinarnego leczenia bólu, nie stronią ani od psychoterapii, ani wsparcia duchowego, ani żywienia – ani suplementów tym bardziej. Co więcej, uznają właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne za interesującą opcję możiwą do wykorzystania w leczeniu przewlekłego bólu. Dieta i nutraceutyki mogą najzwyczajniej w świecie zmniejszyć ból, a więc i zapotrzebowanie na leki. Autorzy zidentyfikowali 49 badań klinicznych z udziałem starszych osób skarżących się na bóle krzyża lub szerzej: bóle związane z układem mięśniowo-szkieletowym, w których sprawdzano skuteczność różnych nutraceutyków. 

Z analizy wynika, że skuteczność przeciwbólową mają:

  • białko bogate w niezbędne aminokwasy – zwłaszcza leucynę, która wpływa anabolicznie i pomaga utrzymać masę mięśniową (występuje w mięsie i rybach oraz kukurydzy, bogatym źródłem jest serwatka, nieco mniej leucyny jest w białku sojowym czy fasoli – ale też jest!); najlepiej połączyć zwiększanie ilości białka w diecie z treningiem oporowym;
  • białko bogate w aminokwasy służące jako prekursory neurotransmiterów (kwas glutaminowy, tryptofan) – ich źródłem jest m.in. soja, pestki dyni, cielęcina, otręby, jajka, mleko i jego przetwory;
  • unikanie źródeł prozapalnie działających nasyconych kwasów tłuszczowych (tłuszcze zwierzęce, olej palmowy), natomiast wzbogacenie diety o przeciwzapalne kwasy omega-3, w postaci ryb morskich lub suplementów z olejów rybich;
  • magnez, w razie niedoborów suplementowany z indywidualnym ustaleniem odpowiedniej dawki;
  • witamina D – dzięki działaniu przeciwzapalnemu, wpływie na kości i mięśnie oraz układ nerwowy;
  • ekstrakty z imbiru;
  • ekstrakty z kurkuminą.

Co ważne – wybór nutraceutyku czy diety musi być indywidualizowany, uwzględniać przyjmowane leki, cele, stan zdrowia. Ich potencjał jest wielce obiecujący! – stwierdzili w podsumowaniu autorzy i nie sposób się z nimi nie zgodzić. 

Na podstawie

Geriatrics (Basel). 2020 Mar 6;5(1). Evidence-Based Role of Nutrients and Antioxidants for Chronic Pain Management in Musculoskeletal Frailty and Sarcopenia in Aging. Perna S, Alalwan TA, Al-Thawadi S, Negro M, Parimbelli M, Cerullo G, Gasparri C, Guerriero F, Infantino V, Diana M, D’Antona G, Rondanelli M.

van Vliet, Stephan & Burd, Nicholas & Loon, Luc. (2015). The Skeletal Muscle Anabolic Response to Plant- versus Animal-Based Protein Consumption. The Journal of nutrition. 145. 10.3945/jn.114.204305.