Jak leczyć zaparcie? Przed lekami diagnostyka. I błonnik

Zanim przepisze się leki z powodu przewlekłego zaparcia, trzeba przeanalizować sytuację kliniczną danego chorego i przedsięwziąć odpowiednie pierwsze kroki – przypominają Brytyjczycy w piśmie dla australijskich lekarzy „The Medical Journal of Australia”. Raz – to właściwa diagnostyka. Dwa – zmiany stylu życia, w tym zwiększone spożycie błonnika. 

Na przewlekłe zaparcie w skali globalnej skarży się nawet kilkanaście proc. społeczeństwa, częściej kobiety i osoby w podeszłym wieku. To, co trzeba wykonać w razie nieustępującego zaparcia, to wykluczenie raka jelita grubego jako przyczyny – stosunkowo rzadko nowotwór ten jest przyczyną zaparć, ale za to stosunkowo łatwo go przeoczyć – i względnie nietrudno wykryć, jeśli tylko dokładnie zbada się chorego z zaparciami.

Objawy, które nakazują diagnostykę w kierunku wykluczenia raka jelita grubego w przypadku długotrwałego zaparcia:

• zaparcie, które pojawiło się niedawno u osoby w podeszłym wieku;
• niedokrwistość, zwłaszcza z niedoboru żelaza (wskazane badanie w kierunku krwi utajonej w kale);
• krwawienie z odbytnicy;
• utrata masy ciała mimo braku aktywnego odchudzania;
• rak jelita grubego u krewnego;
• w przeszłości choroba zapalna jelit;
• zmiana wyglądu stolca (np. cienki jak ołówek);
• trudne do opanowania parcie.

Lekarz powinien też rozważyć, czy nie przeprowadzić badań w kierunku częstych przyczyn zaparcia: zaburzeń elektrolitowych, niedoczynności tarczycy czy celiakii i oczywiście przeprowadzić dokładne badanie przedmiotowe. Jeśli przyczyną okaże się dyssynergia mięśni dna miednicy, trzeba ją potwierdzić za pomocą odpowiedniego badania i skierować pacjenta na naukę biofeedbacku anorektalnego.

Dopiero w innych przypadkach można rozpoznać idiopatyczne przewlekłe zaparcie (idiopatyczne w żargonie medycznym oznacza „bez znanej przyczyny”) i tu pierwszym krokiem jest zwiększenie w diecie ilości błonnika oraz zwiększenie aktywności fizycznej (oraz zadbanie o picie odpowiedniej ilości wody!). Dopiero w razie nieskuteczności tych propozycji można przejść do stosowania leków przeczyszczających, a gdy i one nie pomogą – trzeba się zastanowić nad możliwościami leczenia chirurgicznego, które jednak są dość ograniczone i nie nadają się do zastosowania u wszystkich chorych.

Źródło

Med J Aust. 2018 Jul 16;209(2):86-91. Chronic idiopathic constipation in adults: epidemiology, pathophysiology, diagnosis and clinical management. Black CJ, Ford AC.