Dieta i suplementy w dysbiozie jelita cienkiego

Włoscy naukowcy zaobserwowali, że preparat fitosomalny zawierający ekstrakt z kurkumy i kadzidłowca (Boswellia serrata) poprawił obraz kliniczny zespołu jelita drażliwego. 

Preparaty fitosomalne to nowoczesny sposób dostarczania składników roślinnych o ograniczonej biodostępności. W takich preparatach substancje aktywne są kompleksowane z fosfolipidami (w tym przypadku: z lecytyną). Dzięki temu tworzą struktury podobne do liposomów, ale z trwalszym wiązaniem składnika roślinnego z fosfolipidami. 

Punktem wyjścia do zastosowania ekstraktu z kurkumy i kadzidłowca był fakt, że u pacjentów z zespołem jelita drażliwego dość często występuje dysbioza jelita cienkiego. Jest to zaburzenie składu (ale również ilości!) mikroflory jelita cienkiego, będące skutkiem nieprawidłowego rozrostu niektórych populacji bakterii, co może wpływać na trawienie, wchłanianie substancji odżywczych oraz ogólny stan zdrowia. Najczęściej polega na nadmiernym namnażaniu się bakterii zwykle zasiedlających jelito grube (a nie cienkie): mówi się wtedy o SIBO (small intestinal bacterial overgrowth). Dodatkowo dochodzi do zmiany proporcji gatunków bakterii (np. przewagi bakterii proteolitycznych nad tymi fermentującymi węglowodany). 

Jelito cienkie zawiera zwykle niewielkie ilości bakterii (rzędu 10³ CFU/ml), jest bowiem chronione przez  perystaltykę, sok żołądkowy, enzymy trzustkowe i żółć i wreszcie zastawkę krętniczo-kątniczą (umiejscowioną między jelitem cienkiam a grubym). Jeśli jednak te mechanizmy zawiodą (np. w stanach hipomotoryki, po operacjach, w achlorhydrii), dochodzi do niekontrolowanego rozrostu mikrooorganizmów, które zaburzają trawienie i wchłanianie (rozkładają żółć, przyswajają składniki odżywcze, wytwarzają gazy i toksyny, ale także – poprzez wpływ na okołojelitową sieć neuronalną – przyczyniają się do dalszych zaburzeń motoryki, reakcji zapalnej w jelitach i ich rozszczelnienia). 

Objawami są wzdęcia, nadmiar gazów, bóle brzucha, dyskomfort po posiłkach, biegunki tłuszczowe (gdy dochodzi do nadmiernej dekoniugacji kwasów żółciowych), czasem niedobory witamin (B12) i niedokrwistość. 

W leczeniu wykorzystuje się leki przeciwbakteryjne, modyfikacje diety (dieta low-FODMAP), najważniejsze jednak jest wyeliminowanie pierwotnej przyczyny (zaburzeń motoryki, niedoboru soków żołądkowych itd.). Ekstrakty z kurkumy i kadzidłowca działają przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie, ale też wpływają korzystnie na mikrobiotę jelitową, co pozwala przypuszczać, że mogą poprawiać przebieg zespołu jelita drażliwego (co wykazano już wcześniej w warunkach klinicznych). Taka interwencja jest poza tym bezpieczna, preparaty te rzadko powodują działania niepożądane. 

W opisywanym badaniu wzięło udział 49 dorosłych pacjentów z zespołem jelita drażliwego i dysbiozą jelita cienkiego. Zostali oni losowo przydzieleni do:  

• grupy badanej (testowany preparat + dieta low-FODMAP przez 30 dni);
• grupy kontrolnej: (dieta jw. + placebo).  

Po miesiącu w grupie badanej zaobserwowano:  

• istotne obniżenie stężenia indykanu w moczu (metabolit tryptofanu, toksyna bakteryjna, marker dysbiozy jelita cienkiego);  
• redukcję wzdęć; 
• redukcję bólu brzucha. 

W grupie kontrolnej nie stwierdzono istotnych zmian. 

Skuteczność okazała się o 20% wyższa u mężczyzn niż u kobiet (z niejasnych przyczyn). 

Zastosowana w tym badaniu dieta low-FODMAP polega na ograniczeniu spożycia łatwo fermentujących związków, które są słabo wchłaniane w jelicie cienkim i szybko fermentowane przez bakterie w jelicie grubym, co prowadzi do wzdęć, gazów i biegunek.

FODMAP to skrót od:

• Fermentable;
• Oligosaccharides (oligocukry, np. fruktany w pszenicy, cebuli, czosnku);
• Disaccharides (dwucukry, np. laktoza w mleku)
• Monosaccharides (cukry proste, np. fruktoza, glukoza);
• And
• Polyols (poliole, np. sorbitol, mannitol w śliwkach, gruszkach, sztucznych słodzikach).

Dietę low FODMAP zwykle stosuje przez jakiś czas, aby ograniczyć wzdęcia, gazy i biegunki. Po uzyskaniu poprawy stopniowo wprowadza się w/w produkty, by znaleźć własny „próg tolerancji”.

Na podstawie

Giacosa A, Barrile GC, Perna S, Rondanelli M. Positive Outcomes of Supplementation with Lecithin-Based Delivery Formulation of Curcuma longa and Boswellia serrata in IBS Subjects with Small Bowel Dysbiosis. Life (Basel). 2024 Nov 1;14(11):1410. doi: 10.3390/life14111410. PMID: 39598208; PMCID: PMC11595465.