Czym wspomóc leczenie endometriozy?

Czy dieta i suplementy diety wpływają na dolegliwości doświadczane przez kobiety z endometriozą?

Autorzy z Deakin University oraz Monash University (Australia) przeanalizowali literaturę fachową, poszukując odpowiednich badań klinicznych, których wyniki rzuciłyby nieco światła na tytułowe zagadnienie. Wyselekcjonowano 13 prac naukowych, w tym 5 badań oceniających wpływ na endometriozę samej interwencji dietetycznej, jedno analizujące wpływ połączonej interwencji dietetyczno-suplementacyjnej, a siedem – wpływ suplementów diety. Spośród tych badań siedem miało charakter randomizowany, dwa były nierandomizowane, ale z grupą kontrolną, a cztery pozostałe nie uwzględniały grupy kontrolnej. 

Analiza wskazała, że:

• na jakość życia i objawy ze strony przewodu pokarmowego korzystnie wpływała w endometriozie dieta low-FODMAP (o niskiej zawartości fermentujących oligo-, di-, monosacharydów i polioli);
• w redukcji bólu związanego z endometriozą mogą pomagać suplementy z czosnkiem i złożone suplementy mineralne zawierające pierwiastki śladowe. 

Autorzy zwracają uwagę, że przeanalizowane badania mają dość duże ograniczenia (m.in. niska jakość dowodów, niedostateczna ocena przestrzegania zaleceń lekarskich, nieuwzględnianie wyjściowej diety). To sprawia, że konieczne są kolejne, wysokiej jakości randomizowane badania kontrolowane oceniające interwencje dietetyczne i suplementacyjne, przed ich włączeniem do opcji postępowania terapeutycznego w endometriozie.

Endometrioza to przewlekła „choroba kobieca”, w której komórki błony śluzowej macicy (endometrium) pojawiają się poza jamą macicy, najczęściej w obrębie miednicy mniejszej. Mogą wrastać w jajniki, jajowody, otrzewną, ale mogą też zawędrować nawet do odległych narządów (np. płuc). Reagują na zmiany hormonalne zachodzące w cyklu miesiączkowym podobnie jak endometrium w macicy, co powoduje krwawienia i stany zapalne z ich konsekwencjami: zrostami, torbielami, bólem. Endometrioza jest stosunkowo częstą przyczyną niepłodności.

Rozpoznanie endometriozy bywa trudne. Najczęstsze objawy to bolesne miesiączki, ból podczas stosunku, przewlekły ból miednicy, bolesne oddawanie moczu lub stolca, problemy z zajściem w ciążę. W diagnostyce powszechnie wykorzystuje się USG przezpochwowe, jednak złotym standardem jest laparoskopia diagnostyczna, która pozwala bezpośrednio uwidocznić ogniska endometriozy i od razu je usunąć (lub pobrać wycinki do badania histopatologicznego).

Leczenie endometriozy jest wielorakie i uzależnione od sytuacji pacjentki. Może obejmować farmakoterapię hormonalną w celu ograniczenia wzrostu ognisk endometriozy, zabiegi chirurgiczne (laparoskopowe usunięcie ognisk endometriozy i zrostów), leczenie przeciwbólowe i wsparcie psychologiczne, gdy choroba znacząco obniża jakość życia.

Na podstawie

De Araugo SC, Varney JE, McGuinness AJ, Naude C, Evans S, Mikocka-Walus A, Staudacher HM. Nutrition Interventions in the Treatment of Endometriosis: A Scoping Review. J Hum Nutr Diet. 2025 Feb;38(1). doi: 10.1111/jhn.13411. PMID: 39696836.