Czosnek, siarka, układ krążenia i metabolizm

Wyniki badań klinicznych wskazują, że spożycie czosnku może w umiarkowanym stopniu zmniejszać ciśnienie tętnicze, zwłaszcza u osób z łagodnym nadciśnieniem. Oferuje też poprawę metabolizmu. Takie wnioski wysnuli naukowcy z ośrodków akademickich w Libanie po dokonaniu przeglądu dostępnych danych. 

Proponowane mechanizmy działania związków zawartych w czosnku (głównie chodzi o związki zawierające siarkę) są następujące:

• stymulacja produkcji tlenku azotu, który rozszerza naczynia krwionośne;
• hamowanie skutków działania enzymu pełniącego kluczową rolę w procesie obkurczania naczyń, czyli konwertazy angiotensyny;
• stymulacja usuwania sodu przez nerki;
• działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

Alicyna, najważniejsza substancja aktywna czosnku, hamuje ten sam enzym, na który działają leki z grupy statyn, przez co regularne spożycie czosnku wiąże się z redukcją stężenia cholesterolu i poprawą profilu lipidowego. Hamuje też proces rozrastania się komórek mięśnia sercowego, dzięki czemu może zapobiegać przerostowi miokardium i jego konsekwencjom, co też może mieć znaczenie w nadciśnieniu tętniczym. Co więcej, w badaniach eksperymentalnych obserwowano także zahamowanie procesu wnikania cząsteczek cholesterolu w obręb ściany naczyniowej, może więc to być związane z profilaktyką miażdżycy. 

Z uwagi na wymienione wyżej mechanizmy działania czosnek działa synergistycznie z lekami z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny i sartanów, prawdopodobnie także z beta-blokerami. Może jednak zaburzać wchłanianie niektórych leków, stąd łączenie czosnku z lekami przeciwnadciśnieniowymi powinno być wyjątkowo ostrożne. Może być konieczna zmiana ich dawki (zwłaszcza trzeba uważać na nifedypinę, czosnek istotnie zwiększa jej wchłanianie i biodostępność). Sam czosnek daje efekt obniżenia ciśnienia tętniczego o kilka mmHg, ale nie jest to działanie szybko następujące, wymaga regularnej suplementacji/spożycia i może się różnić osobniczo. 

Autorzy podkreślają, że suplementacja czosnku nie powinna zastępować leków przeciwnadciśnieniowych, ale może stanowić uzupełnienie terapii, zwłaszcza u osób ze stłuszczeniem wątroby i zaburzonym metabolizmem lipidów. Miejsce czosnku w terapii nadciśnienia należy ustalić, przeprowadzając kolejne, odpowiednio zaprojektowane badania kliniczne. Powinny one wskazać optymalne dawkowanie oraz rodzaj preparatu, który oferuje największe korzyści. Czosnek na rynku suplementów występuje bowiem w różnych postaciach (postarzany ekstrakt, czosnek sproszkowany, tabletki o kontrolowanym uwalnianiu), część osób preferuje czosnek surowy, a i producenci preparatów są zainteresowani wykorzystaniem pojedynczych izolowanych z czosnku substancji czynnych. 

Na podstawie

Sleiman C, Daou RM, Al Hazzouri A, Hamdan Z, Ghadieh HE, Harbieh B, Romani M. Garlic and Hypertension: Efficacy, Mechanism of Action, and Clinical Implications. Nutrients. 2024 Aug 29;16(17):2895. doi: 10.3390/nu16172895. PMID: 39275211; PMCID: PMC11397061.