Australijscy naukowcy skupieni w Cochrane Collaboration dokonali aktualizacji danych naukowych dotyczących skuteczności żurawin w zapobieganiu zakażeniom dróg moczowych. To już piąta aktualizacja od czasu opublikowania pierwszego podsumowania w 1998 r.

Uwzględnienie nowych prac naukowych zaowocowało następującymi konkluzjami:

  • dostępne dane wspierają stosowanie produktów z żurawinami w celu profilaktyki objawowych zakażeń układu moczowego u kobiet z nawracającymi infekcjami dróg moczowych, u dzieci oraz u osób po zabiegach zwiększających takie ryzyko (do takich zabiegów należą np. cewnikowanie pęcherza moczowego, cystoskopia);
  • dostępne dane nie wspierają natomiast stosowania w tym celu żurawin u osób w podeszłym wieku, kobiet w ciąży oraz u chorych z zaburzeniami opróżniania pęcherza moczowego. 

Żurawiny (sok, przetwory) były już elementem tradycyjnych praktyk medycznych Indian amerykańskich. Szamani zauważyli, że żurawina pomaga w walce z chorobami dróg moczowych. Są dziś popularne m.in. w Kanadzie, USA, Wielkiej Brytanii i Finlandii, właśnie w kontekście zapobiegania infekcjom dróg moczowych. Badania naukowe wykazały, że żurawiny zawierają proantocyjanidyny, które mają właściwości antybakteryjne. Podejrzewa się, że hamują one przyleganie bakterii do komórek nabłonka w drogach moczowych, co utrudnia kolonizację układu moczowego. Związki te zmniejszają też liczebność bakterii w moczu, a możliwe, że wpływają także na skład mikroflory dróg moczowych, promując bakterie „bezpieczniejsze”.

Na potrzeby obecnego przeglądu naukowcy przeanalizowali rejestry pod kątem nowych prac naukowych, opublikowanych przed marcem 2023 r. Włączono 26 nowych badań z randomizacją i różnorodnymi grupami kontrolnymi (leki przeciwbakteryjne, brak interwencji, probiotyki, placebo). Tym samym aktualny przegląd objął 50 badań z udziałem łącznie 8857 osób. 

W wymienionych wyżej grupach, w których jakość dowodów naukowych uznano za umiarkowaną (co pozwoliło sformułować wniosek o wspieraniu zastosowania klinicznego żurawin), stopień redukcji ryzyka zakażeń dróg moczowych wynosił od ok. 25% (kobiety z nawracającymi infekcjami) do ok. 55% (dzieci, osoby po zabiegach). 

W ramach profilaktyki, tj. pod względem redukcji ryzyka pojawienia się objawowych (w tym potwierdzonych badaniem mikrobiologicznym) zakażeń, produkty wykorzystujące żurawiny okazały się znacznie skuteczniejsze niż probiotyki i porównywalne z antybiotykami. 

Dostępne dane nie pozwalają wskazać, czy określony produkt z żurawinami ma przewagę nad innym, podobnie jak trudno dziś wyrokować o skuteczności różnych dawek proantocyjanidyn. 

Skuteczność żurawin w zapobieganiu zakażeniom dróg moczowych była jak dotąd kontrowersyjna. Najnowsza aktualizacja dokumentu Cochrane Collaboration pokazuje, że przynajmniej u części osób suplementacja żurawin zmniejsza ryzyko nawrotów infekcji układu moczowego – w dość istotnych z punktu widzenia nefrologii populacjach, tj. szczególnie narażonych na to schorzenie. Trzeba też jednak zaznaczyć, że czym innym jest profilaktyka nawrotów zakażenia, a czym innym leczenie – żurawiny nie nadają się do tego ostatniego celu. Ewentualne stosowanie suplementów w opisywanej sytuacji klinicznej powinno się rozważać ze specjalistą pediatrą, nefrologiem lub lekarzem rodzinnym.

Na podstawie

Williams G, Hahn D, Stephens JH, Craig JC, Hodson EM. Cranberries for preventing urinary tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2023 Apr 17;4(4):CD001321. doi: 10.1002/14651858.CD001321.pub6. PMID: 37068952; PMCID: PMC10108827.