U pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa i niedoborem selenu oraz witaminy D suplementacja tych elementów diety może poprawić skuteczność leczenia. Takie sugestie przyniosło badanie kliniczne przeprowadzone we Włoszech.

Badania obserwacyjne wskazują, że u chorych tych niedobór selenu i witaminy D jest stosunkowo częsty. Selen jest ważną częścią mechanizmów ochrony przed stresem oksydacyjnym, natomiast witamina D uczestniczy w hamowaniu odpowiedzi zapalnej. Oba zjawiska są istotne w chorobie Gravesa-Basedowa, która jest skutkiem autoagresji układu odpornościowego. W chorobie tej limfocyty wytwarzają przeciwciała, które łączą się z receptorami dla TSH na powierzchni tarczycy. TSH jest wydzielanym w mózgu hormonem pobudzającym tarczycę. Przyłączenie przeciwciał aktywuje receptory dla TSH, a tarczyca „nie odróżnia”, przez co zostały zaktywowane, i uruchamia produkcję hormonów. Niepotrzebnie, bo wcale nie odpowiada na zwiększone zapotrzebowanie (to właśnie reguluje mózg za pośrednictwem TSH). Skutki patologicznej stymulacji prowadzą do nadmiaru hormonów tarczycy w organizmie i objawów nadczynności tarczycy: przyspieszenia metabolizmu i chudnięcia, stałego odczucia gorąca, nadmiernej potliwości, przyspieszenia pracy serca, drżeń, wytrzeszczu oczu i in. Leczenie obejmuje metody mające zahamować czynność tarczycy (konkretnie: wytwarzanie nadmiaru hormonów), w razie potrzeby nawet ze zniszczeniem tego narządu włącznie (nadczynność tarczycy może zagrażać życiu).

Włoscy badacze sprawdzili, czy dołączenie do klasycznego leczenia przeciwtarczycowego (tj. tiamazolu) selenu i witaminy D poprawi efekty terapii. Do badania włączono 42 chorych z niedoborami lub granicznymi wartościami selenu i witaminy D. Selen podawano tylko przez 180 dni, pozostałe leki kontynuowano również po tym czasie.

Leczenie skojarzone okazało się przynosić większą redukcję (o ok. 1/3-1/2) stężeń tyroksyny (fT4) po 45 dniach, a efekt utrzymywał się także po 180 i 270 dniach. Także w ocenie jakości życia grupa otrzymująca nutraceutyki uzyskała lepsze wyniki.

Warto pamiętać, że selen należy do substancji o wąskim oknie terapeutycznym. Już 300 µg dziennie suplementowane przez kilka lat może zwiększać ryzyko zgonu, z kolei dawki zbyt małe nie przywracają prawidłowych stężeń selenu. Suplementację tego mikroelementu należy prowadzić pod kontrolą specjalisty.

Zdaniem autorów istotnym elementem w suplementacji u chorych z nadczynnością tarczycy jest łączenie odpowiedniej dawki selenu, stosowanej przez odpowiedni czas (pół roku, aby uniknąć przeładowania selenem) i w połączeniu z witaminą D, gdyż obie substancje działają synergistycznie i przyspieszają uzyskanie kontroli nadczynności tarczycy.

Na podstawie
Gallo D, Mortara L, Veronesi G, Cattaneo SA, Genoni A, Gallazzi M, Peruzzo C, Lasalvia P, Moretto P, Bruno A, Passi A, Pini A, Nauti A, Lavizzari MA, Marinò M, Lanzolla G, Tanda ML, Bartalena L, Piantanida E. Add-On Effect of Selenium and Vitamin D Combined Supplementation in Early Control of Graves’ Disease Hyperthyroidism During Methimazole Treatment. Front Endocrinol (Lausanne). 2022 Jun 15;13:886451. doi: 10.3389/fendo.2022.886451. PMID: 35784564; PMCID: PMC9240752.