Niemieckie Towarzystwo Reumatologiczne zaktualizowało niedawno wytyczne praktyki klinicznej związane z profilaktyką i leczeniem osteoporozy posterydowej. Wśród leków stosowanych w celu ograniczania wpływu sterydów na kości i zmniejszania ryzyka złamania znalazło się miejsce dla dwóch klasycznych (w tym kontekście) nutraceutyków: wapnia i witaminy D. 

Wytyczne wspierają różną intensywność leczenia zależnie od stratyfikacji ryzyka i przynależności osoby wymagającej przewlekłej sterydoterapii do którejś ze szczególnych grup. Zainteresowani czytelnicy z pewnością skorzystają z zapoznania się z materiałem źródłowym. Omawia on szczegółowo leki wprowadzane u chorych z dużym ryzykiem złamań, w ciąży czy z chorobami współistniejącymi. My jednak wykorzystamy najnowsze niemieckie wytyczne jako pretekst do przypomnienia, że nie tylko kobiety po menopauzie są zagrożone osteoporozą. Jest też grupa osób z chorobami zapalnymi, które wymagają przewlekłego podawania sterydów ogólnie. 

Sterydy stosowane ogólnie przez dłużej niż 3 miesiące mogą być wskazane – jako bardzo skuteczne (i niezbędne) leki wygaszające zapalenie – w chorobach reumatycznych, nerek, skóry, układu nerwowego, pokarmowego… Zawsze w tej sytuacji konieczne jest rozważenie wsparcia nutraceutycznego – m.in. wapniem i witaminą D, a to dlatego, że sterydy podawane ogólnie przez długi czas przyspieszają niszczenie kości przez osteoklasty, czyli komórki w normalnych warunkach odpowiadające za „rozpuszczanie” substancji mineralnej kości i pozostające w równowadze z komórkami tworzącymi nową substancję kostną. Wapń powinno się podawać w takiej dawce, aby dzienna podaż tego minerału wyniosła co najmniej 1 g, a witaminę D w dawce co najmniej 800 j. Równie ważna – o czym nie wszyscy wspominają – jest odpowiednia podaż białka (1,2 g) i magnezu (co najmniej 300 mg) oraz potasu. U niektórych osób, zwłaszcza przyjmujących niewielką dawkę sterydów, takie postępowanie może okazać się wystarczające, u innych wskazane może być dołączenie leku hamującego resorpcję kości – decyzję powinno się podjąć wspólnie z lekarzem prowadzącym i najlepiej jeszcze dietetykiem. 

Osteoporoza posteroidowa jest najczęstszą postacią „wtórną” tej choroby, tj. mającą inną przyczynę niż wygasanie czynności jajników. Może dotknąć mężczyzn, może postępować znacznie szybciej niż ta pomenopauzalna i wymaga czujnego lekarskiego oka, by ją w odpowiedniej chwili rozpoznało. Najlepszą metodą jest jak zwykle profilaktyka i tu wspomniane nutraceutyki znajdują się zdecydowanie na pierwszej linii. 

Na podstawie

Leipe J, Holle JU, Weseloh C, Pfeil A, Krüger K; die Kommission Pharmakotherapie der Deutschen Gesellschaft für Rheumatologie e. V. (DGRh). Empfehlungen der Deutschen Gesellschaft für Rheumatologie zum Management der Glukokortikoid-induzierten Osteoporose [German Society of Rheumatology Recommendations for the management of glucocorticoid-induced Osteoporosis. German version]. Z Rheumatol. 2021 Sep;80(7):670-687. German. doi: 10.1007/s00393-021-01028-w. Epub 2021 Aug 6. PMID: 34357436.