Witamina ważna w astmie

Suplementacja witaminy D może zmniejszyć częstość zaostrzeń astmy u dzieci. Może też poprawiać ważny wskaźnik spirometryczny, FEV1 (natężoną objętość wydechową w pierwszej sekundzie).

To, że niedobór witaminy D wiąże się z większym ryzykiem występowania zaostrzeń astmy u dzieci, sugerowały badania obserwacyjne: niedobór witaminy D występował u nawet 3/4 chorych! Przeprowadzono więc badania interwencyjne, z randomizacją i grupami kontrolnymi, aby ustalić, czy suplementacja witaminy D w celu wyrównania tego niedoboru złagodzi przebieg astmy. Autorzy niedawno opublikowanej pracy przeglądowej z Indonezji przeanalizowali te badania zbiorczo, aby ustalić, co ostatecznie wiadomo o związku witaminy D z astmą dziecięcą. 

W przeglądzie uwzględniono 10 odpowiednich badań, w których uczestniczyło 1243 dzieci chorujących na astmę (631 dzieci otrzymywało suplementację witaminy D3, a 612 placebo). Metaanaliza wykazała, że suplementacja witaminy D istotnie zmniejszała całkowitą liczbę zaostrzeń astmy, o 40-60 proc., zależnie od analizowanej grupy. Suplementacja witaminy D poprawiała (w stosunku do placebo) wskaźnik FEV1 (mierzący ilość wydychanego powietrza w pierwszej sekundzie forsowanego wydechu). Poprawa tego wskaźnika świadczy o lepszej drożności dróg oddechowych i może wynikać ze zmniejszenia stanu zapalnego w oskrzelach (nieodłącznie związanego z astmą) oraz ograniczenia ich permanentnego skurczu. Efekty witaminy D były widoczne już przy standardowych dawkach oraz wyraźniejsze u pacjentów otrzymujących sterydy (witamina D może pomóc przełamywać oporność na działanie sterydów i działa z nimi synergistycznie, sama zresztą ma budowę sterydową). 

Korzystne efekty witaminy D w astmie mogą wynikać z jej działania immunomodulującego (czyli przywracania równowagi w układzie odpornościowym „nastawionym” na prowadzenie reakcji zapalnych), ale także ze stymulacji pewnych elementów odporności, zwłaszcza nieswoistej (wytwarzania peptydów przeciwbakteryjnych, przeciwciał w błonie śluzowej oskrzeli, hamowanie replikacji wirusów poprzez wzmacnianie szlaków związanych z interferonami). Znaczną część zaostrzeń astmy (szczególnie u dzieci) wywołują zakażenia drog oddechowych. Autorzy wzmiankują też, że witamina D może zmniejszać wydzielanie gruczołowe, co może przekładać się na redukcję ilości wydzieliny w oskrzelach i także przyczyniać się do poprawy przebiegu astmy. 

Wyniki tej pracy wskazują, że uzupełnianie niedoborów witaminy D powinno być rozważana jako dodatkowy element terapii astmy u dzieci, obok innych leków, np. przeciwzapalnych i rozszerzających oskrzela. Co ciekawe, wydaje się, że efekty suplementacji witaminy D u dzieci są lepsze niż u dorosłych: autorzy wiążą to z częstszym remodelingiem oskrzeli w tej drugiej grupie. Remodeling oskrzeli oznacza przerost błony mięśniowej dróg oddechowych, co wiąże się z ich obkurczeniem i trudniejszym rozszerzaniem, nawet po użyciu silnych leków. Być może suplementacja witaminy D, rozpoczęta odpowiednio wcześnie, będzie w stanie zapobiegać temu zjawisku (są ku temu podstawy w badaniach eksperymentalnych), ale to trzeba potwierdzić w kolejnych odpowiednio zaprojektowanych, długotrwałych badaniach klinicznych. 

Na podstawie

Fedora K, Setyoningrum RA, Aina Q, Rosyidah LN, Ni’mah NL, Titiharja FF. Vitamin D supplementation decrease asthma exacerbations in children: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Ann Med. 2024 Dec;56(1):2400313. doi: 10.1080/07853890.2024.2400313. Epub 2024 Oct 18. PMID: 39421966; PMCID: PMC11492411.