Bakterie jelitowe i rozwój mózgu

Podawanie wcześniakom probiotyków przyczyniło się do przyspieszenia rozwoju układu nerwowego w perspektywie 24 miesięcy – ogłosili hiszpańscy naukowcy jako wnioski z pionierskiego badania. 

Probiotyki są już globalnie wykorzystywane na oddziałach neonatologicznych, m.in. w celu zmniejszania ryzyka rozwoju martwiczego zapalenia jelit (poważne, niejednokrotnie zagrażające życiu powikłanie wcześniactwa). Autorzy omawianej pracy postanowili sprawdzić, czy ujawni się wpływ takiej suplementacji na wskaźniki neurorozwojowe w dłuższej perspektywie. Do sprawdzenia wybrano połączenie szczepów Bifidobacterium bifidum NCDO 2203 i Lactobacillus acidophilus NCDO 1748. 

Do badania włączano 233 dzieci urodzone przed 32 tygodniem ciąży i z masą urodzeniową <1500 g, hospitalizowane w ośrodku III stopnia referencyjności. Probiotyk podawano od 7 dnia życia do osiągnięcia wieku ciążowego 34 tygodni lub do dnia wypisania ze szpitala. Oceny wskaźników neurorozwojowych dokonywano w wieku 2 lat. Wśród uczestników 109 dzieci tworzyło grupę aktywnej interwencji, a 124 otrzymywało placebo. 

W grupie otrzymującej probiotyki po 2 latach stwierdzono duże (aż o 70 proc.) spowolnienie narastania zaburzeń neurorozwojowych oraz jeszcze większą redukcję stopnia ciężkich zaburzeń. Dodatkowo zauważono mniejszą, o przeszło połowę, częstość zapadania na późną sepsę – tj. występującą po 72 godz. życia, związaną u wcześniaków m.in. z niedojrzałością układu odpornościowego (zmniejszenie ryzyka sepsy potwierdzają podobne obserwacje z wielu innych badań z użyciem bifidobakterii i pałeczek kwasu mlekowego). 

Wcześniaki są narażone na różnorodne powikłania neurologiczne, w tym opóźnienie rozwoju psychomotorycznego, upośledzenie słuchu czy ślepotę. Dobroczynne mikroorganizmy zasiedlające jelita wpływają na rozwój mózgu za pośrednictwem różnych układów: hormonalnego, nerwu błędnego, układu immunologicznego, a nawet pokarmowego (mogą uszczelniać nabłonek jelit, powstrzymując napływ toksyn z jelit do krwiobiegu – to zaś może mieć niebagatelne znaczenie dla układu nerwowego). 

Autorzy wiążą obserwowaną poprawę z opisanym wyżej działaniem osi jelita-mózg, i to w krytycznym okresie, kiedy korekta dysbiozy może silnie wpływać na regulację rozwoju mózgu. W grę mogą wchodzić także inne czynniki, jak obserwowane w grupie probiotyków zmniejszenie długości pobytu na oddziale intensywnej opieki (a więc i mniejszy stres, mniejsze obciążenia traumatycznymi zabiegami itp.).

Ograniczeniem badania jest brak randomizacji, stąd konieczne jest potwierdzenie poczynionych obserwacji. Autorzy sugerują też przetestowanie stosowania postbiotyków, jako bezpieczniejszych (są to bowiem bakterie nieaktywne, nieżywe, a przy tym niepozbawione korzystnych właściwości, co w szczególnie wrażliwej populacji wcześniaków może mieć duże znaczenie). 

Na podstawie

Baucells BJ, Sebastiani G, Herrero-Aizpurua L, Andreu-Fernández V, Navarro-Tapia E, García-Algar O, Figueras-Aloy J. Effectiveness of a probiotic combination on the neurodevelopment of the very premature infant. Sci Rep. 2023 Jun 26;13(1):10344. doi: 10.1038/s41598-023-37393-6. PMID: 37365274; PMCID: PMC10293175.