Kwas alfa-liponowy: więcej niż leczenie neuropatii

Węgierscy naukowcy przeprowadzili badanie, które rodzi ciekawą hipotezę: kwas alfa-liponowy stosowany w neuropatii cukrzycowej może mieć znacznie szersze działanie kliniczne niż tylko wpływać na działanie układu nerwowego.

Po przeanalizowaniu krajowej bazy danych zawierającej szczegółowe informacje o stanie zdrowia chorych na cukrzycę autorzy doszli do wniosku, że sposób leczenia neuropatii cukrzycowej koreluje z częstością poważnych powikłań i zgonów. 

Neuropatia cukrzycowa to stan uszkodzenia nerwów w wyniku wieloletniego działania zbyt dużych ilości glukozy. Może przyjmować formę neuropatii obwodowej (skutkującej trudnymi do zwalczania, „samoistnymi” bólami, mrowieniami, pieczeniami) lub neuropatii autonomicznej (w której uszkodzone są nerwy zawiadujące ważnymi funkcjami niezależnymi od naszej woli, np. perystaltyką, czynnością serca) – to m.in. sprawia, że chorzy na cukrzycę z rozwiniętą neuropatią autonomiczną są bardziej zagrożeni powikłaniami ze strony układu krążenia. Muszą przez to szczególnie uważnie kontrolować glikemię oraz inne czynniki ryzyka.

Analizowano 10-letni okres (2009-2019) i porównywano chorych otrzymujących kwas alfa-liponowy oraz chorych leczonych objawowo. Kwas alfa-liponowy działa neuroprotekcyjnie, jest skuteczny w neuropatii cukrzycowej i chroni komórki nerwowe przed uszkodzeniem przez glukozę. Stosuje się też leki łagodzące objawy neuropatii obwodowej (jak pregabalina, gabapentyna, duloksetyna), ale nie mają one porównywalnego działania ochronnego. 

Okazuje się, że chorzy otrzymujący kwas alfa-liponowy, w porównaniu z chorymi leczonymi objawowo, mieli o prawie 30 proc. mniej zawałów serca, podobnie mniej udarów oraz hospitalizacji z powodu niewydolności serca. O prawie 20 proc. rzadziej rozpoznawano u nich nowotwory. Umierali prawie o połowę rzadziej. Kwas alfa-liponowy nie wpływał natomiast na ryzyko amputacji kończyny (która jest czasami konieczna w zaawansowanych stadiach choroby). 

Kwas alfa-liponowy jest antyoksydantem i może chronić nie tylko nerwy, ale i drobne naczynia krwionośne, które również ulegają uszkodzeniu w cukrzycy. To z kolei prowadzi do rozwoju chorób oczu i nerek. Kwas alfa-liponowy może chronić śródbłonek, hamując postęp choroby naczyń w cukrzycy, a także korzystnie wpływać na procesy zapalne i metabolizm. Wszystkie te mechanizmy mogą odpowiadać za w/w obserwowacje. Mimo to charakter pracy (analiza retrospektywna, a nie prospektywna interwencja) nie pozwala ostatecznie przesądzać o związku przyczynowo-skutkowym i konieczne jest potwierdzenie tych hipotez. Autorzy jednak zalecają, aby, biorąc pod uwagę bezpieczeństwo terapii kwasem alfa-lipnowym, łączyć go z lekami objawowymi w neuropatii cukrzycowej, nawet w jej zaawansowanym stadium. Potencjalne korzyści z takiego połączenia wydają się bowiem większe niż ewentualne ryzyko.  

Na podstawie

Jermendy G, Rokszin G, Fábián I, Kempler P, Wittmann I. Morbidity and mortality of patients with diabetic neuropathy treated with pathogenetically oriented alpha-lipoic acid versus symptomatic pharmacotherapies – A nationwide database analysis from Hungary. Diabetes Res Clin Pract. 2023 Jul;201:110734. doi: 10.1016/j.diabres.2023.110734. Epub 2023 May 29. PMID: 37257759.