Antyrakowa suplementacja: dawka jest ważna

Naukowcy z Harvard T. H. Chan School of Public Health w Bostonie (USA) wykazali związek między suplementacją cynku a rakiem prostaty. Korzystnie mogą działać małe dawki, natomiast duże wiążą się ze zwiększonym ryzykiem. 

Autorzy przeanalizowali związki między suplementowaniem cynku a przeżyciem 5788 chorych na raka prostaty obserwowanych w ramach badania kohortowego Health Professionals Follow-up Study (z lat 1986-2019). Oceniali wpływ suplementacji prowadzonej już po rozpoznaniu choroby na śmiertelność: zarówno ogólną (z różnych przyczyn), jak i związaną z progresją nowotworu stercza. 

Czas monitorowania uczestników wynosił średnio 11 lat. W tym okresie zmarła przeszło połowa uczestników, a mniej więcej 1/6 zgonów była spowodowana rakiem prostaty. Suplementację cynku po rozpoznaniu nowotworu bez przerzutów stosowało 15 proc. mężczyzn. Analiza wskazała, że w grupie tej o ok. 20 proc. rzadziej stwierdzano zgony spowodowane rakiem prostaty i o ok. 15% rzadziej następowała śmierć niezależnie od przyczyny. Największe efekty (ryzyko mniejsze o odpowiednio 45 i 23 proc.) stwierdzono, gdy dawka cynku w suplementacji nie przekraczała 24 mg dziennie. 

Równolegle ten sam zespoł autorów opublikował wyniki innej analizy danych z tej samej kohorty, tym razem poświęcone potencjalnemu znaczeniu profilaktycznemu suplementów z cynkiem w kontekście zapobiegania rozwojowi raka prostaty. Analiza objęła 47 tys. mężczyzn, okres obserwacji był dłuższy (28 lat). Wyniki tej pracy wskazują, że nadmierne dawki cynku (>75 mg/dziennie lub stosowanie przez więcej niż 15 lat) wiązały się ze zwiększonym (o 80-90 proc.) ryzykiem rozwoju agresywnego raka prostaty i śmierci z tego powodu. 

Oba badania wskazują, że cynk (podobnie zresztą jak inne minerały, np. selen czy wapń) ma stosunkowo wąski zakres terapeutyczny, co oznacza, że ewentualna suplementacja wymaga bardzo uważnego monitorowania dawki (zwłaszcza że może być obecny w różnych preparatach, nie tylko tych zawierających słowo „cynk”) oraz czasu przyjmowania. Zalecana dzienna podaż cynku w diecie wynosi 13-16 mg, a maksymalne dawki 25-40 mg (zależnie od instytucji wydającej opinię). Faktem jest, że we współczesnych społeczeństwach obserwuje się niedobory tego minerału, mimo to ewentualna suplementacja powinna być konsultowana ze specjalistą, zwłaszcza jeśli ma być stosowana przez dłuższy czas. 

W badaniach przedklinicznych obserwowano działanie antynowotworowe cynku (hamowanie nowotworzenia naczyń i tworzenia przerzutów przez komórki nowotworowe) i rezultaty pierwszej z omawianych prac wydają się potwierdzać, że takie działanie można uzyskać u ludzi. Jednak nie działa tu zasada „im więcej, tym lepiej”, kluczowa jest dawka, czas stosowania oraz sytuacja kliniczna – co zresztą jest oczywistością w farmakologii. 

Na podstawie

Zhang Y, Stopsack KH, Wu K, Song M, Mucci LA, Giovannucci E. Post-diagnostic Zinc Supplement Use and Prostate Cancer Survival Among Men With Nonmetastatic Prostate Cancer. J Urol. 2023 Mar;209(3):549-556. doi: 10.1097/JU.0000000000003080. Epub 2022 Dec 1. PMID: 36453265.

Zhang Y, Song M, Mucci LA, Giovannucci EL. Zinc supplement use and risk of aggressive prostate cancer: a 30-year follow-up study. Eur J Epidemiol. 2022 Dec;37(12):1251-1260. doi: 10.1007/s10654-022-00922-0. Epub 2022 Nov 3. PMID: 36326979; PMCID: PMC9630799.