Borówki wpływ na naczynia krwionośne

Suplementacja jagód borówek u kobiet po menopauzie z początkami nadciśnienia tętniczego wiąże się z poprawą czynności śródbłonka. Takie obserwacje przyniosło badanie kliniczne przeprowadzone w USA. 

Śródbłonek to warstwa komórek wyściełająca wewnętrzną powierzchnię naczyń krwionośnych, w tym tętnic, żył i naczyń włosowatych. Pełni ona wiele istotnych funkcji fizjologicznych, m.in. utrzymuje odpowiednie ciśnienie krwi, reguluje przepływ krwi i transport substancji odżywczych do tkanek i narządów.

Po menopauzie, kiedy dochodzi do spadku poziomu estrogenów, śródbłonek może ulec uszkodzeniu, co prowadzi do zmniejszenia elastyczności naczyń krwionośnych i wzrostu ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. W procesie degeneracji śródbłonka uczestniczy stres oksydacyjny, a zjawiska te potęguje dołączenie się nadciśnienia tętniczego. Trwałe zaburzenia czynności śródbłonka mogą prowadzić do tworzenia się blaszek miażdżycowych w ścianach naczyń krwionośnych. Ponieważ po menopauzie następuje utrata działających ochronnie na serce i naczynia estrogenów, ryzyko chorób układu krążenia istotnie wrasta. Stąd poszukiwanie nowych sposobów zapobiegania skutkom tych zjawisk (obok tradycyjnie wymienianych: aktywnego stylu życia, zdrowej diety, unikania alkoholu i tytoniu itd.). 

Z badań laboratoryjnych i klinicznych wydaje się, że do takich metod mogą należeć nutraceutyki oparte na polifenolach zawartych w ciemnych owocoach, zwłaszcza jagodach borówkach. Celem obecnej pracy było sprawdzenie, czy taka suplementacja może wpłynąć na czynność śródbłonka lub ciśnienie tętnicze u kobiet po menopauzie. 

W badaniu uczestniczyły 43 panie w wieku 45-65 lat ze stanem przednaciśnieniowym lub nadciśnieniem stopnia I (ciśnienie skurczowe <160 i rozkurczowe <100 mmHg). Przydzielono je do grupy otrzymującej sproszkowane jagody borówki w dawce 22 g suszu dziennie lub placebo. Obserwacja trwała 12 tygodni. 

Stwierdzono, że w grupie aktywnej suplementacji doszło do istotnej poprawy zdolności naczyń do rozkurczu, czego jednak nie obserwowano w grupie placebo. Parametr ten wykorzystuje się do oceny czynności śródbłonka – większy rozkurcz świadczy o jego lepszym stanie i większej zdolności do regulacji przepływu krwi w mikrokrążeniu. Zjawiskom tym towarzyszył wzrost stężenia pochodzących z borówek polifenoli i ich metabolitów oraz związków pochodzenia bakteryjnego (co wskazuje na wpływ borówek na metabolizm mikroflory jelitowej). Nie stwierdzono jednak zmian w zakresie wartości ciśnienia tętniczego, sztywności tętnic ani ekspresji białek na powierzchni komórek śródbłonka. 

Wydaje się więc, że suplementacja jagód borówek może wpływać na czynność śródbłonka poprzez łagodzenie stresu oksydacyjnego, choć nie powoduje wyraźnych zmian w budowie tych komórek. Nie zmniejszyła też ciśnienia tętniczego, co wskazuje, że nie zastąpi leków przeciwnadciśnieniowych (a przynajmniej nie sama i nie na tym etapie).  Może mieć – dzięki poprawie czynności śródbłonka – znaczenie w profilaktyce chorób układu krążenia, zbadanie tej właściwości będzie jednak wymagało przeprowadzenia kolejnych, długofalowych badań. 

Na podstawie

Woolf EK, Terwoord JD, Litwin NS, Vazquez AR, Lee SY, Ghanem N, Michell KA, Smith BT, Grabos LE, Ketelhut NB, Bachman NP, Smith ME, Le Sayec M, Rao S, Gentile CL, Weir TL, Rodriguez-Mateos A, Seals DR, Dinenno FA, Johnson SA. Daily blueberry consumption for 12 weeks improves endothelial function in postmenopausal women with above-normal blood pressure through reductions in oxidative stress: a randomized controlled trial. Food Funct. 2023 Mar 20;14(6):2621-2641. doi: 10.1039/d3fo00157a. PMID: 36847333.