Kwasy omega-3 wydają się mieć szczególną rolę w położnictwie: wydłużają czas ciąży oraz mogą zmniejszać ryzyko rozwoju alergii, zwłaszcza świstów i astmy, u dziecka. Po porodzie z kolei bardziej podkreśla się fakt, że kwasy omega-3 uczestniczą w rozwoju układu nerwowego (wpływ na alergie wydaje się już mniejszy). Hiszpańscy naukowcy postanowili sprawdzić, czy korzystne efekty dla układu nerwowego pojawiają się także, gdy kwasy omega-3 są dostarczane w okresie ciąży. 

Autorzy przeanalizowali prospektywnie zgromadzone dane z badania kohortowego 2644 kobiet i ich dzieci rekrutowanych w latach 2004-2008. Na podstawie kwestionariuszy żywieniowych szacowano ilość kwasów omega-3 spożywanych w I i III trymestrze ciąży. To zaś korelowano z danymi o rozwoju neuropsychologicznym dzieci, co mierzono za pomocą różnych skal w 1, 4 i 7 r.ż. (niemowlęta: Bayley Scales of Infant Development, następnie McCarthy Scale of Children’s Abilities i później Attention Network Test). 

Po porównaniu grup o najniższym (1,262 g dziennie) i najwyższym (1,657 g dziennie) spożyciu kwasów omega-3 w I trymestrze ciąży okazało się, że dzieci matek z tej drugiej grupy uzyskiwały o 2,26 pkt większy wynik w podskali MSCA oceniającej funkcje poznawcze, o 2,48 pkt w podskali MCSA oceniającej funkcje językowe i o 2.06 pkt. w podskali oceniającej funkcje wykonawcze, lepsze wyniki uzyskiwały także w teście oceniającym uwagę w 7 r.ż. Korelacje z ilością spożywanych kwasów omega-3 w III trymestrze były znacznie słabsze. 

Ważnymi ograniczeniami badania są np. charakter obserwacyjny (nie prowadzono porównań interwencji z placebo, nie suplementowano konkretnych dawek kwasów omega-3) czy trudność wyeliminowania czynników zakłócających (np. statusu społecznego matek – w grupie większego spożycia mogły się znaleźć osoby z tzw. wyższych warstw, co również może mieć wpływ na tempo rozwoju dzieci). Także obserwowane różnice między grupami są na tyle dyskretne, że raczej tworzą hipotezy o wpływie elementów diety matki na rozwój mózgu dziecka, niż są receptą na „wychowanie geniusza”.  Nie znamy póki co dalszych losów dzieci i nie wiemy, czy różnice w punktacji oceniającej język czy uwagę przełożą się na sukcesy życiowe lub choroby.

Mimo to wyniki podają w wątpliwość dość często powtarzaną tezę, że kwasy omega-3 przedostają się do mózgu płodu głównie w III trymestrze, kiedy dokonuje się intensywny rozwój synaps (dane z omawianego badania wskazują raczej na I trymestr). Korelacje ocenianych funkcji ze spożyciem kwasów omega-3 sugerują, że te mogą być istotne dla rozwoju regionów mózgu związanych z uwagą, zdolnościami językowymi i kontrolą zachowań, zlokalizowanych w korze przedczołowej (ale taka hipoteza wymaga potwierdzenia w badaniach interwencyjnych). Ciąża jest okresem intensywnego rozwoju i mózg dziecka może mieć w tym czasie szczególne zapotrzebowanie na budulec błon komórkowych neuronów, a tym są właśnie nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3.

Być może w kolejnych badaniach uda się powiązać ilość kwasów omega-3 w diecie matki (lub w suplementacji) z kolejnymi szczegółami rozwoju neuropsychologicznego dziecka – tu rozpiętość między minimalnym a maksymalnym spożyciem była dość mała. Ponadto, inne obserwacje wskazują, że ilość kwasów omega-3 w mleku kobiecym dość istotnie zależy od ich spożycia – ale nie tylko w trakcie laktacji, także w trakcie ciąży i w okresie prekoncepcyjnym. 

Jak widać, wiele pozostaje do wyjaśnienia, nieznana jest choćby optymalna dawka kwasów omega-3 przed ciążą, w ciąży i po ciąży (aktualnie zaleca się niewielki, o 100-200 mg, wzrost spożycia DHA w okresie ciąży w stosunku do zwykłej diety). Dawkowanie nutraceutyków w okresie ciąży zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem położnikiem prowadzącym ciążę.

Na podstawie

Tahaei H, Gignac F, Pinar A, Fernandez-Barrés S, Romaguera D, Vioque J, Santa-Marina L, Subiza-Pérez M, Llop S, Soler-Blasco R, Arija V, Salas-Salvadó J, Tardón A, Riaño-Galán I, Sunyer J, Guxens M, Julvez J. Omega-3 Fatty Acid Intake during Pregnancy and Child Neuropsychological Development: A Multi-Centre Population-Based Birth Cohort Study in Spain. Nutrients. 2022 Jan 25;14(3):518. doi: 10.3390/nu14030518. PMID: 35276877; PMCID: PMC8838693.