Z uwagi na bezpieczeństwo lekami z wyboru w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego są dziś tzw. wolno działające leki objawowe (SYSADOA – ang. symptomatic slow acting drugs in ostheoarthritis), do których należy m.in. glukozamina i chondroityna.

To zdanie grupy czołowych europejskich reumatologów z dwudziestu ośrodków naukowych (w tym Uniwersytetów Medycznych w Katowicach i Łodzi). Na łamach fachowego pisma reumatologicznego „Rheumatology International” przedstawiają oni najnowszy algorytm leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego, zaktualizowany o dane z najnowszych badań naukowych. Za algorytmem stoi towarzystwo naukowe ESCEO (European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases – Europejskie Towarzystwo ds. Klinicznych i Ekonomicznych Aspektów Osteoporozy, Choroby Zwyrodnieniowej Stawów i Chorób Układu Mięśniowo-Szkieletowego).

W algorytmie tym główne miejsce przypadło chondroitynie i glukozaminie. Autorzy wytycznych podkreślają wybitną przewagę korzyści klinicznych nad ryzykiem stosowania obu tych leków, co sprawia, że powinny być stosowane jako leki pierwszej linii. Równolegle z nimi trzeba wdrażać działania niefarmakologiczne, które są równie ważne (o ile nie ważniejsze) jak leki – należą do nich likwidacja nadmiernej masy ciała (duża waga to duże obciążenia dla chrząstki stawów kolanowych!) oraz odpowiedni program ćwiczeń obejmujący wysiłki aerobowe (wytrzymałościowe) oraz siłowe i wzmacniające odpowiednie grupy mięśni. Za pomocne eksperci uznają tai-chi, terapię ciepłem i krioterapię, hydroterapię, ćwiczenia w wodzie i taśmy. Przeciwbólowo na tym etapie wykorzystuje się paracetamol.

Dopiero gdy te działania okażą się nieskuteczne, można dołączać nowe opcje farmakologiczne, jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (początkowo miejscowo, dopiero gdy nieskuteczne można rozważyć drogę doustną), a na późniejszych etapach wstrzyknięcia dostawowe kwasu hialuronowego, sterydów, narkotyczne leki przeciwbólowe czy duloksetynę.

Jeśli chodzi o niesteroidowe leki przeciwzapalne, to eksperci zniechęcają do długotrwałego ich stosowania systemowego z uwagi na ryzyko działań niepożądanych – ze strony przewodu pokarmowego (krwawienia!), układu krążenia czy nerek. Jeśli już, powinny być włączane na krótko i po uwzględnieniu profilu indywidualnego ryzyka.

Glukozamina i chondroityna stosowane w chorobie zwyrodnieniowej stawów muszą być najczystszej próby, najwyższej farmaceutycznej jakości – to jest bardzo mocno przez autorów artykułu podkreślane. Tylko takie bowiem „wychodzą” w badaniach klinicznych jako skuteczne.

Na podstawie

Rheumatol Int. 2019 Jul;39(7):1117-1123. Endorsement by Central European experts of the revised ESCEO algorithm for the management of knee osteoarthritis. Kucharz EJ et al.