Holenderscy reumatolodzy podsumowują w artykule przeglądowym aktualną wiedzę o działaniu różnych rodzajów lipidów w chorobie zwyrodnieniowej stawów.
Związek chorób zapalnych stawów, takich jak choroba zwyrodnieniowa, z dietą jest wieloraki. Składają się nań i zjawiska dość oczywiste (np. otyłość obciąża nadmiernie stawy i może prowadzić do ich przewlekłego uszkodzenia), jak i działanie systemowe kwasów tłuszczowych. Niektóre mogą bowiem nasilać reakcje zapalne, inne wprost przeciwnie, wygaszać aktywację układu immunologicznego. Samo nagromadzenie tkanki tłuszczowej wiąże się z generacją stanu zapalnego, który w wyniku działania przenoszonych z krwią cytokin może pojawiać się w innych miejscach, np. stawach.
Jak piszą autorzy, w badaniach na zwierzętach wykazano, że kwasy omega-3 zmniejszają ekspresję markerów zapalenia, hamują proces uszkodzenia chrząstek stawowych i stres oksydacyjny w komórkach chrząstkotwórczych. Mogą dzięki temu przyspieszać regenerację chrząstki. Dokładnie odwrotnie działają natomiast kwasy omega-6 oraz nasycone kwasy tłuszczowe. Co ciekawe, wykazano też działanie przeciwbólowe i poprawę zakresu ruchów w stawach pod wpływem suplementacji omega-3.
Z badań z udziałem ludzi wiemy, że kwasy tłuszczowe nasycone mają działanie prozapalne i wywołują apoptozę, czyli przyspieszają śmierć komórek. Kwasy tłuszczowe wielonienasycone (czyli zarówno omega-3, omega-6, jak i omega-9) zmniejszają stres oksydacyjny, ale omega-3 dodatkowo:
- hamują produkcję prozapalnych prostaglandyn
- mogą zmniejszać ból
- mogą chronić przed większym uszkodzeniem stawów.
I znów, kwasy tłuszczowe nasycone przyspieszają niszczenie stawów objętych chorobą zwyrodnieniową.
Niewiele natomiast wiadomo na temat jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, czyli czymś pośrednim między wielonienasyconymi a nasyconymi – tu wyniki badań są sprzeczne.
Jak zwracają jednak uwagę autorzy, za wcześnie, by mówić o pewnym działaniu kwasów tłuszczowych na zajęte chorobą stawy u ludzi – to będzie możliwe po przeprowadzeniu kolejnych badań klinicznych. Kierując się jednak podanymi obserwacjami, można śmiało założyć, że stosowanie typowej diety śródziemnomorskiej – ubogiej w tłuszcze zwierzęce, bogatej w oliwę i produkty z morza, źródło kwasów omega-3 – w połączeniu z normalizacją masy ciała raczej w chorobie stawów nie zaszkodzi, a jak najbardziej może pomóc.
Źródło
Joint Bone Spine. 2018 Aug 3. Fatty acids and osteoarthritis: different types, different effects. Loef M, Schoones JW, Kloppenburg M, Ioan-Facsinay A
