Najczęstsze pytania o kwasy omega-3 i ich działanie

Sugerowana konsultacja z lekarzem

  • osoby przyjmujące leki wpływające na krzepliwość krwi (np. aspiryna, heparyna, Pradaxa, Sintrom, warfaryna, Xarelto).

Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 należą do tzw. niezbędnych kwasów tłuszczowych. Oznacza to, że ich obecność w diecie jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dwa najważniejsze dla zdrowia i najbardziej znane to EPA (kwas eikozapentaenowy) oraz DHA (kwas dokozaheksaenowy).

Człowiek nie umie samemu zsyntetyzować kwasów EPA i DHA! Muszą zostać dostarczone do organizmu z zewnątrz. Do naturalnych źródeł kwasów omega-3 należą ryby morskie oraz olej lniany, z tym że ten ostatni zawiera głównie kwas ALA, a nie EPA i DHA.

Dlaczego należy dostarczać kwasy omega-3?

Dieta zachodnia charakteryzuje się ogromną przewagą kwasów omega-6 nad omega-3. Nawet szeroko zalecana dieta śródziemnomorska nie jest od niej wolna (choć tu przewaga omega-6 nad -3 jest znacznie mniejsza). Tymczasem, choć oba te składniki są niezbędne w diecie, powinno być dokładnie odwrotnie. W uproszczeniu można to tłumaczyć m.in. tym, że kwasy tłuszczowe z rodziny omega-6 w nadmiarze mogą – za pośrednictwem enzymów szlaków fosfolipazy A2 – promować produkcję mediatorów odpowiedzialnych za przewlekły stan zapalny, który tląc się, może prowadzić do rozregulowania i uszkodzenia – początkowo przebiegającego bezobjawowo – wielu narządów i tkanek. Kwasy omega-3 natomiast wyciszają ten stan zapalny, nie dopuszczając do wytwarzania mediatorów zapalenia.
Co jest szczególnie istotne, działanie kwasów omega-3 jest obecne tylko, jeśli są dostarczane do organizmu stale i długotrwale, nie osiągnie się go natomiast, przyjmując tzw. dawki uderzeniowe, wielokrotnie przekraczające dzienne zapotrzebowanie. 

Co leczą kwasy omega-3? Jak kwasy omega-3 wpływają na organizm?

Od ponad 40 lat prowadzone są intensywne badania nad działaniem kwasów omega-3 na organizm ludzki. Nie dziwi, że najwięcej korzyści z regularnego dostarczania kwasów omega-3 odnotowano w chorobach o udowodnionym lub podejrzewanym podłożu zapalnym. Szczególnie dokładnie zbadano pozytywne działanie kwasów omega-3 w:
  • chorobie wieńcowej i miażdżycy – wiadomo, że kwasy tłuszczowe omega-3 obniżają we krwi stężenie triglicerydów, czyli jednej ze szkodliwych frakcji cholesterolu, zwiększających ryzyko ciężkich powikłań krążeniowych; nasilają też działanie leków przeciwcholesterolowych;
  • nadciśnieniu tętniczym;
  • reumatoidalnym zapaleniu stawów – omega-3 nie tylko poprawiają zdrowie stawów pod względem sztywności czy bólu, ale i mogą wzmagać skuteczność leków przeciwzapalnych stosowanych w tej chorobie;
  • astmie – z uwagi na właściwości wygaszające stan zapalny kwasy omega-3 mogą mieć tu właściwości wspomagające;
  • zaburzeniach pamięci – ciekawe są zwłaszcza obserwacje o potencjalnej roli zapobiegawczej kwasów omega-3 w powstawaniu choroby Alzeheimera i otępienia, a także w spowalnianiu utraty pamięci, do której dochodzi wraz z wiekiem;
  • depresji – pewne badania wskazują, że dieta bogata w kwasy omega-3 może poprawiać nastrój, zwiększać działanie leków przeciwdepresyjnych i działać korzystnie w chorobie afektywnej dwubiegunowej;
  • badane są także w aspekcie wpływu na wiele innych chorób różnych układów i narządów – od starczego zwyrodnienia plamki żółtej oka przez alergie, choroby zapalne jelit aż do ADHD.

Omega-3 w ciąży

Z uwagi na ryzyko zanieczyszczenia metalami ciężkimi amerykańskie wytyczne odradzają kobietom w ciąży spożywanie niektórych ryb w obawie przed długofalowym wpływem na zdrowie rozwijającego się płodu. Tymczasem obserwuje się pozytywny wpływ kwasów omega-3 na rozwój psychofizyczny płodu i łagodzenie niedotlenienia okołoporodowego! Wydaje się to szczególną sytuacją do rozważenia z lekarzem ich suplementacji [1].

Kiedy pojawiają się efekty omega-3?

Z badań wynika, że obserwuje się je po kilku, kilkunastu tygodniach regularnego przyjmowania. Można przypuszczać, że kwasy omega-3 działają tylko gdy są obecne w organizmie, i w związku z tym powinny być dostarczane codziennie (a u osób ze wskazaniami medycznymi i brakiem przeciwwskazań – praktycznie do końca życia).

W przypadku kwasów omega-3 nie należy przekraczać dawki 3 g/24h, zwłaszcza bez kontroli lekarza!
Przypisy
1. Coletta JM, Bell SJ, Roman AS. Omega-3 Fatty acids and pregnancy. Rev Obstet Gynecol. 2010 Fall;3(4):163-71

2 myśli w temacie “Kwasy tłuszczowe omega-3”

  1. Pingback: Naturalne produkty mogą zapobiegać starzeniu się mózgu – Instytut Integracji Medycyny
  2. Pingback: Eksperci kardiolodzy o kwasach omega-3 – Instytut Integracji Medycyny

Możliwość komentowania jest wyłączona.