Wąkrotka azjatycka

Wąkrotka azjatycka (Centella asiatica) to ziele od tysięcy lat wykorzystywane w medycynie chińskiej i indyjskiej. Jako takie, zyskało uwagę naukowców, którzy wyodrębnili w jej składzie liczne związki o potencjalnym wpływie na zdrowie i badają jej bogate właściwości.

W medycynie ajurwedyjskiej wąkrotka jest wykorzystywana u starszych osób skarżących się na problemy z pamięcią, koncentracją i komunikacją. Są to zaburzenia funkcji poznawczych, które – jeśli osiągają duże nasilenie – tworzą obraz kliniczny demencji.

Sugerowana konsultacja z lekarzem

• kobiety w ciąży;
• kobiety planujące ciążę;
• osoby przyjmujące leki o działaniu uspokajającym lub nasennym;
• osoby uczulone na rośliny z rodzaju Selerowate.

Działania wąkrotki azjatyckiej obserwowane w badaniach klinicznych

Wpływ na czynność mózgu i komórek nerwowych

W badaniach klinicznych wąkrotkę azjatycką badano u osób starszych, wykazując:

• poprawę funkcje poznawczych (należą do nich m.in. pamięć, kojarzenie, koncentracja) [1, 3], również u osób po udarze mózgu [4];
• poprawę nastroju [1];
• większe zadowolenie z życia [2];
• poprawę motoryki, głównie dzięki zwiększeniu siły w nogach [2];
• poprawę problemów ze snem [3];
• poprawę apetytu [3].

Wstępne wyniki badań z udziałem zdrowych ochotników sugerują też możliwy efekt przeciwlękowy i uspokajający wąkrotki azjatyckiej [5].

Wpływ wąkrotki azjatyckiej na objawy niewydolności żylnej kończyn dolnych

Wąkrotka azjatycka lub jej frakcja triterpenowa przyjmowane przez 6-8 tygodni przyniosły poprawę osobom z niewydolnością żylną kończyn dolnych:

• w zakresie obrzęku i uczucia ciężkości nóg [6, 7];
• w zakresie nasilenia bólu i skurczów łydek [8];
• w zakresie odporności żył kończyn dolnych na ucisk [6];
• w zakresie żylnego przepływu krwi i ukrwienia nóg, zwłaszcza na poziomie mikrokrążenia tkankowego [9, 10], przepuszczalności [7, 11] i metabolizmu ścian żylnych [12];
• pod względem ilości krążących komórek śródbłonka (świadczących o uszkodzeniu naczyń żylnych) [13].

Wpływ wąkrotki azjatyckiej na leczenie ran i oparzeń

Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), do zastosowań wąkrotki azjatyckiej mających wsparcie w wynikach badań klinicznych [14], należą:

• leczenie ran;
• leczenie oparzeń;
• zapobieganie przerostom blizn i tworzeniu się keloidów;
• przyspieszanie gojenia się ran;
• leczenie owrzodzeń skórnych;
• leczenie ran w przebiegu trądu.

Inne działania wąkrotki azjatyckiej obserwowane u ludzi

Według WHO wąkrotka azjatycka ma korzystne działanie w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy [14].

Właściwości wąkrotki azjatyckiej oceniane w badaniach laboratoryjnych i na zwierzętach

Takie badania sprawdzają działanie substancji w warunkach eksperymentalnych. Oznacza to, że podobne działania mogą, ale nie muszą występować u ludzi i do ich wykazania konieczne są dalsze prace.

Obserwowano następujące działania wąkrotki azjatyckiej:

• wpływ na regenerację uszkodzonych nerwów i komórek nerwowych;
• działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe;
• działanie antyoksydacyjne;
• działanie immunomodulujące;
• działanie przeciwzapalne;
• działanie przeciwbólowe;
• działanie przeciwnowotworowe;
• stymulacja syntezy kolagenu;
• pozytywny wpływ na przebieg łuszczycy.

Leki zawierające wyciągi z wąkrotki azjatyckiej

Tabletki do stosowania doustnego dostępne są [15]:

• w Belgii do leczenia przerostowych blizn, keloidów w fazie aktywnej;
• w Grecji jako substancja przyspieszająca gojenie ran;
• we Francji w celu poprawy objawów zastoju żylnego;
• we Włoszech w leczeniu „zespołu przedżylakowego” (uczucie ciężkości nóg, obrzęki nóg po przyjęciu pozycji pionowej, bóle żylne, nocne skurcze łydek, świąd nóg) oraz w ramach terapii uzupełniającej niewydolności żylnej i takich jej powikłań jak zapalenie żył, owrzodzenia żylne i dystrofia skóry;
• w Portugalii do leczenia owrzodzeń żylnych, odleżyn, gangreny, blizn zniekształcających wygląd, przetok, ran chirurgicznych i powypadkowych, oparzeń, przeszczepów skóry, zapalenia skóry po radioterapii, uszkodzenia błon śluzownych po zabiegach ginekologicznych, okulistycznych i laryngologicznych.

Piśmiennictwo

1. J Ethnopharmacol. 2008 Mar 5;116(2):325-32. Positive modulation of cognition and mood in the healthy elderly volunteer following the administration of Centella asiatica. Wattanathorn J, Mator L, Muchimapura S, Tongun T, Pasuriwong O, Piyawatkul N, Yimtae K, Sripanidkulchai B, Singkhoraard J.
2. Evid Based Complement Alternat Med. 2011;2011:579467. Centella asiatica Improves Physical Performance and Health-Related Quality of Life in Healthy Elderly Volunteer. Mato L, Wattanathorn J, Muchimapura S, Tongun T, Piyawatkul N, Yimtae K, Thanawirattananit P, Sripanidkulchai B.
3. Tiwari S, Singh S, Patwardhan K, Gehlot S, Gambhir IS. Effect of Centella asiatica on mild cognitive impairment (MCI) and other common age-related clinical problems. Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures. 2008;3:215–220.
4. Evid Based Complement Alternat Med. 2016; 2016: 2795915. Effectiveness of Gotu Kola Extract 750 mg and 1000 mg compared with Folic Acid 3 mg in Improving Vascular Cognitive Impairment after Stroke. Kun Marisa Farhana, Rusdy Ghazali Malueka, Samekto Wibowo, and Abdul Gofir
5. J Clin Psychopharmacol. 2000 Dec;20(6):680-4. A double-blind, placebo-controlled study on the effects of Gotu Kola (Centella asiatica) on acoustic startle response in healthy subjects. Bradwejn J, Zhou Y, Koszycki D, Shlik J.
6. Angiology. 1987 Jan;38(1 Pt 1):46-50. Titrated extract of Centella asiatica (TECA) in the treatment of venous insufficiency of the lower limbs. Pointel JP, Boccalon H, Cloarec M, Ledevehat C, Joubert M.
7. Panminerva Med. 1994 Jun;36(2):87-90. Acute effects of TTFCA on capillary filtration in severe venous hypertension. De Sanctis MT, Incandela L, Cesarone MR, Grimaldi R, Belcaro G, Marelli C.
8. Angiology. 1990 Jan;41(1):12-8. Capillary filtration and ankle edema in patients with venous hypertension treated with TTFCA. Belcaro GV1, Rulo A, Grimaldi R.
9. Angiology. 2001 Oct;52 Suppl 2:S45-8. Microcirculatory effects of total triterpenic fraction of Centella asiatica in chronic venous hypertension: measurement by laser Doppler, TcPO2-CO2, and leg volumetry. Cesarone MR1, Belcaro G, Rulo A, Griffin M, Ricci A, Ippolito E, De Sanctis MT, Incandela L, Bavera P, Cacchio M, Bucci M.
10. Minerva Cardioangiol. 1994 Jun;42(6):299-304. [The microcirculatory activity of Centella asiatica in venous insufficiency. A double-blind study].
11. Angiology. 1990 Jul;41(7):533-40. Improvement of capillary permeability in patients with venous hypertension after treatment with TTFCA. Belcaro GV1, Grimaldi R, Guidi G.
12. Int J Clin Pharmacol Res. 1990;10(4):229-33. Effects of Centella asiatica extract on mucopolysaccharide metabolism in subjects with varicose veins. Arpaia MR, Ferrone R, Amitrano M, Nappo C, Leonardo G, del Guercio R.
13. Haematologica. 1991 May-Jun;76(3):256-9. Centella Asiatica Triterpenic Fraction (CATTF) reduces the number of circulating endothelial cells in subjects with post phlebitic syndrome. Montecchio GP, Samaden A, Carbone S, Vigotti M, Siragusa S, Piovella F.
14. WHO Monographs on Selected Medicinal Plants
15. European Medicines Agency, 25 November 2010, EMA/HMPC/291177/2009. Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). Assessment report on Centella asiatica (L.) Urban, herba. 

16. USDA, NRCS. 2017. The PLANTS Database (http://plants.usda.gov, 8 August 2017). National Plant Data Team, Greensboro, NC 27401-4901 USA. USDA-NRCS PLANTS Database / Britton, N.L., and A. Brown. 1913. An illustrated flora of the northern United States, Canada and the British Possessions. 3 vols. Charles Scribner’s Sons, New York. Vol. 2: 651